Naxcivan, 23 yanvar, AzerTAc
Naxcivan Muxtar Respublikasi artiq 25 ildir ki, blokada veziyyetinde yasamasina baxmayaraq, ozunemexsus herterefli ve dinamik inkisafini muxtariyyetin 90 illiyinin qeyd olundugu 2014-cu ilde de davam etdirib.Il erzinde muxtar respublika iqtisadiyyatinin butun sahelerinde dinamik inkisaf templeri qeyde alinib.
Naxcivan Muxtar Respublikasi Dovlet Statistika Komitesinin 2014-cu ilin sosial-iqtisadi inkisafinin yekunlari barede yaydigi melumatlar da bunu tesdiq edir.
Komitenin melumatina esasen, kecen il muxtar respublikada 2 milyard 391 milyon manatliq umumi daxili mehsul (UDM) istehsal olunub. Bu da bir il evvelki muvafiq gostericiden 1,3 faiz coxdur. 2014-cu ilde her bir nefere dusen UDM-nin hecmi 2013-cu ile nisbeten 0,8 faiz artaraq 5465,2 manat seviyyesinde olub.
2013-cu ille muqayisede 2014-cu ilde senaye mehsulunun hecmi 2,5 faiz, kend teserrufatinin umumi mehsulu 6,1 faiz, neqliyyat sektorunda yuk dasinmasi 1,9 faiz, informasiya ve rabite xidmetlerinin hecmi 2,3 faiz, o cumleden ixracin hecmi 1,5 faiz, ehalinin gelirleri 2,2 faiz, bir isciye hesablanmis orta ayliq emekhaqqi ise 3,9 faiz artib.
Muasir texnologiyalarla techiz olunmus yeni senaye muessiselerinin yaradilmasi, senayenin infrastruktur teminatinin yaxsilasdirilmasi senaye mehsulunun dinamik artimini temin edib.
Oten il muxtar respublikada 891 milyon 486 min manat hecminde senaye mehsulu istehsal olunub ki, bu da bir il evvelki muvafiq gostericini 2,5 faiz usteleyir. Senaye mehsulu istehsalinin 95,6 faizi mallarin, 4,4 faizi ise xidmetlerin payina dusub. Mehsulun 92,6 faizi ozel sektorda istehsal olunub.
Yenice basa catan ilde muxtar respublikada dovlet desteyi ile 47 layihe uzre istehsal ve xidmet obyektleri istifadeye verilib, iqtisadi fealiyyetin muxtelif sahelerinde 30 layihe uzre istehsal ve xidmet obyektlerinin qurulmasi ise davam etdirilib.
Senayede istehsalin genislenmesi ixracin da hecmine musbet tesir gosterib, 2014-cu ilde 313 milyon 481 min ABS dollari deyerinde senaye mehsulu ixrac olunub.
Muxtar respublikada cemiyyetin her bir uzvunun erzaq mehsullarina olan telebatinin tam odenilmesi diqqetde saxlanir. Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisi Sedrinin 2008-ci il 17 sentyabr tarixli Serencami ile tesdiq olunmus “2008-2015-ci illerde Naxcivan Muxtar Respublikasinda ehalinin erzaq mehsullari ile etibarli teminatina dair Dovlet Proqrami”nin qebul edildiyi 2008-ci ille muqayisede bitkicilik mehsullarinin hecmi 2,4 defe artaraq 229 milyon 646 min manata, heyvandarliq mehsullarinin hecmi ise 2,1 defe artaraq 125 milyon 511 min manata catib.
Mehsul istehsalcilarinin kend teserrufati masin ve mexanizmleri ile techizati davamli olaraq yaxsilasdirilir. “Naxcivan Aqrolizinq” Aciq Sehmdar Cemiyyetinin xetti ile 260 ededi 2014-cu ilin yanvar-dekabr aylarinda olmaqla, cemi 1505 eded muxtelif teyinatli kend teserrufati texnikasi ve avadanliq alinaraq muxtar respublikaya getirilib. 2014-cu ilde 276 eded muxtelif teyinatli kend teserrufati texnikasi ve avadanliq lizinq yolu ile mehsul istehsalcilarina verilib. Il erzinde mehsul istehsalcilari 3867,3 ton mineral gubre ile temin olunub.
Muxtar respublikada mehsuldar ve keyfiyyetli toxum novleri istehsalinin stimullasdirilmasi meqsedile toxumculuq teserrufatlarinin maddi-texniki bazasi mohkemlendirilib, Naxcivan seherinde toxumculuq teserrufati ucun yeni kompleksin insasi davam etdirilib. Muxtar respublikanin esas toxumculuq bazasi olacaq bu kompleksde taxilla yanasi, diger bitki toxumlarinin satisinin da heyata kecirilmesi nezerde tutulub. Hazirda muxtar respublikada 6 toxumculuq teserrufati fealiyyet gosterir.
Hesabat ilinde taxilciliq esas ekincilik sahesi kimi diqqet merkezinde saxlanilib. 2014-cu ilin mehsulu ucun 35749,7 hektar sahede taxil ekilib ki, bunun da 26274,1 hektarini bugda, 9475,6 hektarini ise arpa teskil edib. Bir il evvele nisbetde taxil ekini sahelerinin hecmi 425,7 hektar artib. Taxil zemilerinden 103 min 70 ton mehsul toplanib ki, bu da 2013-cu ille muqayisede 110 ton coxdur.
Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisi Sedrinin 2012-ci il 14 fevral tarixli Serencami ile tesdiq olunmus “2012-2015-ci illerde Naxcivan Muxtar Respublikasinda meyveciliyin ve terevezciliyin inkisafi uzre Dovlet Proqrami”nin icrasi istiqametinde 2014-cu ilde 6 yeni istixana kompleksi yaradilib.
Kend teserrufatinin esas sahelerinden biri olan heyvandarligin inkisafinin davamli olaraq desteklenmesi iribuynuzlu mal-qaranin ve xirdabuynuzlu heyvanlarin bas sayinin, et ve sud mehsullari istehsalinin hecminin artmasina oz tesirini gosterib. 2014-cu ilde muxtar respublikada 5 heyvandarliq teserrufatinin yaradilmasi, 2 heyvandarliq teserrufatinin genislendirilmesi basa catdirilib, 1 heyvandarliq kompleksinin yaradilmasi uzre isler davam etdirilir.
Kend teserrufatinin muhum sahelerinden olan ariciligin ve baliqciligin inkisafi meqsedile tedbirler gorulub, 1 baliqciliq teserrufatinin fealiyyetinin genislendirilmesi basa catdirilib, 1 ariciliq teserrufatinin yaradilmasi davam etdirilib.
Basa catan ilde muxtar respublikada 9 kehrizin temiri yekunlasib.
2014-cu ilde mese fondunun muhafize olunmasi, berpasi, yeni meseliklerin salinmasi istiqametinde 536,5 hektar sahede mesesalma ve mese berpa isleri aparilib, 440,7 min eded agac ve bezek kollari ekilib.
Oten il muxtar respublikada infrastruktur quruculugu istiqametinde esas kapitala 924 milyon 629 min manat hecminde investisiya yoneldilib ki, bunun da 806 milyon 943 min manati ve ya 87,3 faizi tikinti-qurasdirma islerinin payina dusub. Bu muddetde muxtar respublikada 296 muxtelif teyinatli obyekt tikilib, yeniden qurulub ve ya esasli temir olunub, 153 muxtelif teyinatli obyektin tikintisi, yeniden qurulmasi ve ya esasli temiri davam etdirilib.
Heyata kecirilen irimiqyasli infrastruktur quruculugu tedbirleri muxtar respublikanin butun inzibati erazisini, o cumleden ucqar yasayis menteqelerini de ehate edir. 2014-cu ilde 8 kend merkezi istifadeye verilib, 8 kend merkezinin insasi davam etdirilib. Bundan elave, bu dovr erzinde 1 seher merkezi istifadeye verilib.
Hesabat ilinde muxtar respublikada 4 yasayis binasinin tikintisi, 6-sinin yeniden qurulmasi, 2-nin esasli temiri, 6-sinin temiri basa catdirilib, 4-nun tikintisi, 4-nun yeniden qurulmasi, 1-nin esasli temiri, 1 yasayis binasinin ise temiri davam etdirilib. Bundan elave, Naxcivan seherinde “Gencler seherciyi” yasayis kompleksinin tikintisi davam etdirilib, yeddi yasayis binasinda istilik xetlerinin yeniden qurulmasi, doqquz binada istilik xetlerinin temiri basa catdirilib.
Yerli istehsal sahelerinin inkisafi neticesinde 2014-cu ilde muxtar respublikada 352 novde mehsul istehsal olunub. Bu mehsullarin 117 novu erzaq, 235 novu qeyri-erzaq mehsullaridir. 107 novde erzaq, 229 novde qeyri-erzaq mehsullari olmaqla, umumilikde, 336 novde mehsula olan telebatin yerli istehsal hesabina odenilmesi temin edilib.
Muxtar respublika iqtisadiyyatinin aparici quvvesi sayilan sahibkarligin inkisafi istiqametinde ardicil tedbirler heyata kecirilmekle iqtisadiyyatin davamli inkisafi temin olunub. Il erzinde muxtar respublikada sahibkarliq fealiyyeti ucun verilen kreditlerin hecmi 33 milyon 548 min 500 manat teskil edib. Umumilikde, 2014-cu ilde muxtar respublikada bank ve kredit teskilatlari terefinden iqtisadiyyatin butun saheleri uzre teserrufat subyektlerine 54 milyon 457 min manat hecminde kreditlerin verilmesi temin edilib ki, bu da 2013-cu ildeki muvafiq gostericiden 9,4 faiz coxdur. 2014-cu ilde muxtar respublikada 22 huquqi ve 2796 fiziki sexs qeydiyyata alinib.
Muxtar respublika iqtisadiyyatinin dinamik inkisafi uzre heyata kecirilen muhum tedbirler neticesinde ehalinin rifah hali yaxsilasib ve aliciliq qabiliyyeti daha da yukselib. 2014-cu ilde muxtar respublikanin istehlak bazarinda ehaliye 1 milyard 331 milyon 581 min manatliq istehlak mallari satilib ve pullu xidmetler gosterilib ki, bu da bir il evvelki gostericiden 1,4 faiz coxdur.
Muxtar respublika iqtisadiyyatinin saxelendirilmesi ve dinamik inkisafi xarici ticaret elaqelerinin genislenmesine musbet serait yaradib. 2014-cu ilde muxtar respublikada xarici ticaret dovriyyesinin hecmi 517 milyon 427 min ABS dollarina catib ki, bu da bir il evvelki muvafiq gostericiden 1,1 faiz coxdur. Xarici ticaret dovriyyesinin 408 milyon 640 min ABS dollarini ve ya 79 faizini ixrac, 108 milyon 787 min ABS dollarini ve ya 21 faizini ise idxal teskil edib. Bu muddetde 299 milyon 853 min ABS dollari hecminde musbet saldo yaranib. Son bir il erzinde ixracin hecmi 1,5 faiz artib, idxalin hecmi ise 0,7 faiz azalib.
Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ilham Eliyev oten ilin aprelin 8-de Naxcivan Muxtar Respublikasinin 90 illik yubileyine hesr olunmus tenteneli merasimde muxtar respublikanin sosial-iqtisadi inkisafini, burada gorulen genismiqyasli isleri yuksek qiymetlendirib. Dovletimizin bascisi deyib: “Sevinirem ki, bu gun Naxcivan ciceklenen bir diyardir. Dunen son bir il erzinde Naxcivanda gorulen islerle bir daha tanis olarken gordum ki, ne qeder boyuk isler gorulur, Naxcivan rehberliyi muxtar respublikanin inkisafi ucun ne qeder boyuk sevgi ile, diqqetle seyler gosterir. Butun bu ugurlar munasibetile naxcivanlilari urekden tebrik edirem”.
AzerTAc-in Naxcivan Muxtar
Respublikasindaki burosu
