Resmiler bunun esas sebeblerinden birini fermerin oz mehsulunu bazara getiren kimi bir cox hallarda mohtekirlerin onu bir yerden deyer-deymezine alaraq defelerle sisirdilmis qiymetle satisini heyata kecirmeleri ile elaqelendirirler.
Son iller respublikamizda istehlak bazarinin qorunmasi, satis menteqelerinde suni qiymet artiminin qarsisinin alinmasi istiqametinde ehemiyyetli addimlar atilir. Bu baximdan olkede yuksek mehsuldarligin temin edilmesi, yerli mehsullarin reqabet qabiliyyetinin artirilmasi vacib sertlerdendir. Qeyd olunanlar esas goturulmekle kend teserrufatinin gelirli sahelerinin inkisaf etdirilmesi, fermerlere dovlet desteyinin daha semereli teskili ve erzaq tehlukesizliyine nail olunmasi aqrar sahede dovlet siyasetinin muhum istiqametleri kimi diqqetde saxlanilir.
Bununla bele, mehsulun istehsalcidan istehlakciya catdirilmasi merhelesinde movcud maneelerin aradan qaldirilmasi da vacib meselelerdendir. Erzaq bazarinda suni qiymet artiminin qarsisinin alinmasi, kend teserrufati ve erzaq mehsullarinin qebulu uzre ixtisaslasdirilmis terminallarin ve onlarin saxlanilmasi ucun anbarlarin yaradilmasi da gundelikdedir. Paralel olaraq hemin mehsullarin dasinmasina xidmet eden neqliyyat infrastrukturunun teskili, xususi erzaq magazalari sebekesinin genislendirilmesi istiqametinde texiresalinmaz tedbirlerin gorulmesine de ehtiyac var.
Bu baximdan Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ilham Eliyevin bir-birinin davami olaraq mentiqi ardicilliqla imzaladigi ferman ve serencamlar xususi qeyd olunmalidir. “2008-2015-ci illerde Azerbaycan Respublikasinda ehalinin erzaq mehsullari ile etibarli teminatina dair Dovlet Proqrami”nin icrasi sahesinde elave tedbirlerin gorulmesi muhum ehemiyyet kesb edir. Kend teserrufati mehsullari ixracinin artirilmasi, aqrar sahede istehsalcilarin ve istehlakcilarin maraqlarinin qorunmasi ve erzaq bazarinin semereli fealiyyetinin temin edilmesi meqsedile “Kend teserrufati ve erzaq mehsullari bazarinin fealiyyetinin tekmillesdirilmesi sahesinde elave tedbirler haqqinda” 16 yanvar 2014 cu il tarixli serencami proqram xarakterli olmaqla icraci strukturlarin qarsisina yeni vezifeler qoyur. Serencamda olkede sisirdilmis qiymetlerin olmasi, ozel “fermer magazalari”, “yasil marketler” ve topdansatis merkezlerinin yaradilmasi zerureti eksini tapir. Eyni zamanda, serencamda Kend Teserrufati Nazirliyinin ve diger muvafiq dovlet qurumlarinin isinin effektsizliyi, ona gore de qiymetlerin yuxari olmasi meselesi yer alirdi. Qiymete tesir etmek ucun bolluq yaradilmasi ise bu senedin esas megzini teskil edir.
Serencamin imzalanmasindan oten muddet erzinde onun icrasi ile elaqedar heyata kecirilen tedbirler haqqinda melumat elde etmek ucun Kend Teserrufati Nazirliyine muraciet etdik. Bildirildi ki, Baki seherinde kecirilen kend teserrufati mehsullarinin satis-yarmarkalarinin normal fealiyyet gostermesinin temin edilmesi, rayonlardan mehsul getiren istehsalcilara normal seraitin yaradilmasi daim nazirliyin diqqet merkezindedir. Istehsalcilarin bazarlara cixis imkanlarini mehdudlasdiran her cur suni maneelerin aradan qaldirilmasi ucun tedbirler gorulur. Bundan basqa, yarmarkalara gonderilen mehsullarin cesidlerinin ve hecminin artirilmasinda donus yaradilmasi istiqametinde ardicil isler gorulur.
Kend rayonlarinda (rayon merkezlerinde, qesebelerde, ehalisi cox olan kendlerde) kend teserrufati mehsullarinin satis-yarmarkalarinin kecirilmesi, ehali ve fermerler ucun elverisli ticaret muhitinin formalasdirilmasi da diqqetde saxlanilan meselelerdendir. Ona gore de kend teserrufati mehsullari istehsalcilarinin topdan ve perakende satis bazarlarina cixis imkanlarinin genislendirilmesi ucun muvafiq tedbirlerin gorulmesi meqsedile kend rayonlarinin icra hakimiyyeti bascilarina mektublar gonderilib.
“Kend teserrufati ve erzaq mehsullari bazarinin fealiyyetinin tekmillesdirilmesi sahesinde elave tedbirler haqqinda” serencama uygun olaraq kend rayonlarinda kend teserrufati mehsullarinin satis yarmarkalarinin kecirilmesine ve eyni zamanda Baki seherinde kecirilen yarmarkalarda elverisli ticaret muhitinin ve mehsul bollugunun yaradilmasina destek verilmesi meqsedile respublikanin seher ve kend rayonlarinin icra hakimiyyeti bascilarina gosteris verilmesi ucun Azerbaycan Respublikasi Prezidenti Administrasiyasina, bundan basqa, mohtekirliyin qarsisinin alinmasi ve yarmarkalarin normal fealiyyetinin temin olunmasi meqsedile Baki Seher Icra Hakimiyyetine ve Daxili Isler Nazirliyine de muraciet olunub. Hemin muracietlerde yarmarkalar kecirilen erazilerin sanitar-gigiyenik normalara uygun olmasinin temin edilmesi de eksini tapib.
Nazirlik kend teserrufati mehsullarinin satis-yarmarkalarinda teskilati islerin semereliliyinin artirilmasi, nezaretin guclendirilmesi ve mehsullarin satisinda qarsiya cixan problemlerin vaxtinda hell edilmesine de hessas yanasir. Bu meqsedle bas veren neqativ hallarin, xususen de qiymetlerin suni suretde artirilmasinin qarsisinin alinmasi ucun Kend Teserrufati Nazirliyinin yarmarkalara tehkim edilmis emekdaslarindan ibaret isci qruplarinin uzvlerine ciddi tapsiriqlar verilib.
Oten bir il erzinde yarmarkalarda baytarliq-sanitariya qaydalarina ciddi emel olunmasi, dovlet baytarliq ve fitosanitar nezaretinin guclendirilmesi ucun meqsedyonlu tedbirler heyata kecirilib. Hemcinin ekspertiza islerinin vaxtinda aparilmasi meqsedile yarmarkalar seyyar avtolaboratoriyalarla temin olunub.
Gorulmus tedbirler neticesinde Baki seherinin Nerimanov, Xetai ve Yasamal rayonlarinin erazilerinde xususi olaraq metal konstruksiyali, rahat sokulub yigila bilen, texniki normalara, muasir teleblere cavab veren numunevi yarmarkalar teskil edilib. Hemin yarmarkalarda rayonlardan mehsul getiren istehsalcilara normal, lazimi seraitin yaradilmasi, ehali ve fermerler ucun elverisli ticaret muhitinin formalasmasi temin olunub.
Baki seherinde cari ilde 108 yarmarka kecirilib ve yarmarkalarda 25 min 533 ton muxtelif kend teserrufati mehsullari, o cumleden 304 ton et, 191 ton sud, 10 min 78 ton terevez, 3518 ton kartof, 10 min 274 ton meyve, 921 ton bostan, 70 ton konserv, 174 ton taxil mehsullari ve 1.523 min eded yumurta satilib.
Serencamdan ireli gelen teleblerin yerine yetirilmesi ile elaqedar icraci strukturlardan biri de Iqtisadiyyat ve Senaye Nazirliyidir. Qurumdan verilen melumatda bildirildi ki, respublikanin regionlarinda ve Baki seherinin etraf erazilerinde kend teserrufati mehsullarinin tedaruku, saxlanmasi ve satisi uzre logistik merkezlerin, yuksek baytarliq-sanitariya ve sanitariya-epidemioloji teleblere uygun muasir et kesimi ve meyve-terevez emali muessiselerinin yaradilmasina olan ehtiyaclarin mueyyenlesdirilmesi uzre herterefli arasdirmalar aparilib. Paralel olaraq muvafiq saheler uzre numunevi investisiya layiheleri hazirlanaraq Sahibkarliga Komek Milli Fondunun (SKMF) resmi internet sehifelerinde yerlesdirilib.
Bununla yanasi, SKMF terefinden sahibkarliq subyektleri arasinda stimullasdirici tedbirler de reallasdirilib. Bu meqsedle 2014-cu il erzinde “Sahibkarligin guzestli kreditlesdirilmesi meseleleri”ne dair isguzar forumlar kecirilib. Forumlarin neticesi olaraq sahibkarliq subyektlerinden konkret investisiya layihelerinin, o cumleden logistik merkezin, ixtisaslasdirilmis “yasil market”lerin yaradilmasi ile bagli investisiya tekliflerinin qebulu ucun kutlevi informasiya vasitelerinde elanlar verilib ve muvafiq tesviqat tedbirleri heyata kecirilib.
Eyni zamanda, SKMF-nin vesaiti hesabina 2014-cu il erzinde tutumu 152 min ton olan 6 logistik merkeze 32,7 milyon manat ve 3 ixtisaslasdirilmis “yasil market”e 1,8 milyon manat guzestli kreditler verilib. Maliyyelesdirilmis layiheler hesabina 500-e yaxin yeni is yerinin yaradilmasi nezerde tutulur.
Istehsalcilarin artan telebatinin daha dolgun odenilmesi, onlarin secim imkanlarinin genislendirilmesi meqsedile Baki seherinde Novruz bayrami ile elaqedar 5 gun erzinde 7, Yeni il bayrami ile elaqedar 5 gun erzinde 8 muxtelif yerde bazarla muqayisede daha ucuz qiymete erzaq ve kend teserrufati mehsullarinin satis-yarmarkalari teskil olunub.
Milli Meclisin Aqrar siyaset komitesinin sedri, millet vekili Eldar Ibrahimov da meseleye munasibet bildirerek dedi: “Biz “yasil marketler”le bagli meseleni “Kooperasiya haqqinda” qanuna da daxil etmisik. Ideya ondan ibaretdir ki, her yerde bele marketler, xususen de bazar yaradilsin. Bu meselede belediyyelerin de uzerine boyuk vezifeler dusur. Bele ki, seher yerlerindeki belediyyeler meyve-terevez istehsali ile mesgul olan kend rayonlarindaki fermerlerle muqavile baglayib hemin mehsullarin seherde satisini temin etmelidirler”.
Komite sedrinin sozlerine gore, bele analoqlar Avropa olkelerinde movcuddur ve ozunu yuksek seviyyede dogruldur da... Deyek ki, Baki seherinin istenilen rayonunun aidiyyeti qurumu hemin rayonda yasayan insanlarin sayini ve onlarin erzaq mehsullarina telebatini oyrenir. Bundan sonra ona lazim olan erzagin istehsali ile mesgul olan fermeri mueyyenlesdirir. Ardinca “yasil market” teskil olunmali ve fermer de oz mehsulunu getirib orada rahat sekilde satmalidir.
Indiki halda ise fermer oz mehsulunu bazara getiren kimi bir cox hallarda mohtekirler onu bir yerden deyer-deymezine alaraq defelerle sisirdilmis qiymetle satisini heyata kecirirler. Bu da, sozsuz ki, paytaxt bazarlarinda bahaligin meydana gelmesine serait yaradir. Bele hallarin qarsisinin alinmasi, zeruri tedbirler gorulmesi ucun Iqtisadiyyat ve Senaye Nazirliyinin muvafiq strukturu seylerini daha da artirmalidir. O zaman fermer oz mehsulunu daha munasib qiymete satmaqla novbeti il ucun de bol mehsulun temelini qoya biler.
Butun qeyd olunanlardan da gorunduyu kimi, serencamin verilmesinden oten dovr erzinde fermerlerin istehsal etdikleri mehsullari istehlakcilara catdirmalarinda aidiyyeti strukturlar terefinden meqsedyonlu tedbirler gorulub. Bu da, hec subhesiz ki, suni qiymet artimi hallarinin azalmasina tesirsiz otusmeyib. Dunya azerbaycanlilarinin hemreylik gunu ve Yeni il bayrami erefesinde teskil olunmus 5 gunluk yarmarkalarda bu hal ozunu daha aydin sekilde gosterdi. Bayramlarda bazarlarda suni qiymet artimina adet etmis vetendaslar bu defe onun tam eksi ile rastlasdilar. Dusunuruk ki, aidiyyeti dovlet strukturlari terefinden yarmarkalara ve umumilikde istehlak bazarina nezaretin hazirki sekilde davam etdirilmesi, sozsuz ki, hem musterini razi salar, hem de mehsulun satisini heyata keciren istehsalcini...
“Azerbaycan” qezeti
