Acınacaqlı vəziyyətdə olan, maddi çətinliyə görə əhalisi
kütləvi şəkildə ölkəni tərk edən Ermənistanın İqtisadi İnkişaf
Nazirliyi bu günlərdə “xoş xəbər”lə çıxış edib.
Publika.az xəbər verir ki, nazirlik Amulsar qızıl
yatağından gələn il ilk qızıl külçəsini çıxaracaqlarını açıqlayıb.
Beləliklə də, Ermənistan iqtisadiyyatı dirçələcək və ölkə inkişaf
edəcək.
Bu iddia ilə Ermənistan hökuməti çıxış edir və xəbəri sevinclə
sosial problemlərdən əziyyət çəkən erməni əhalisinə çatdırır.
Burada xüsusi haşiyəyə çıxaraq qeyd etməliyik ki, Amulsar qızıl
yatağı Azərbaycana məxsusdur. İşğal altında olan Kəlbəcər rayonunun
yaxınlığında yerləşən Amulsar və Cermuk əraziləri hələ Çar Rusiyası
tərəfindən ermənilərə verilib.
Ermənistan hökumətinin “sevincini” isə erməni ekoloqlar bölüşmür.
Onların fikrincə, bu qızıl yatağının istismara verilməsi ölkəni
gələcəkdə böyük təbii fəlakətlərlə üz-üzə qoya bilər. Həmçinin,
Azərbaycanın işğal altında olan Göyçə gölünə də ciddi zərbə vurar.
Ekoloqlar hökumətin təhlükəni bildiyini, yalnız bilərəkdən
gizlətdiyini deyirlər.
Amulsar ərazisində qızıl 2006-cı ilə tapılıb. Bu ərazidə, həmçinin,
Cermuk bölgəsinin ətrafında yerləşən Arpa və Vorotan çaylarının
arasındakı vadidə təxminən 31 milyon ton qiymətli filiz və 40 min
ton qızıl var. Qızılın axtarışı işini “Lydian İnternational”
şirkəti öz üzərinə götürüb, layihə Avropa Yenidənqurma və İnkişaf
Bankının maliyyə yardımı ilə dəstəklənir. Hətta 2013-cü ildə Böyük
Britaniya şahzadəsi Çarlz Ermənistana səfər etdi və məhz Amulsar
yatağı ilə tanış oldu. Məlumatlara görə, Britaniya taxt-tacının
tarixi Azərbaycan torpaqlarındakı qızılda payı var.
2016-cı ilin avqustunda ərazidəki qızıl çıxarılması ilə bağlı iş
başlandı. Açılış mərasimində keçmiş baş nazir Ovik Abramyan iştirak
edirdi və o, ağızdolusu danışdı ki, bu, Ermənistana böyük iqtisadi
dividend gətirəcək.
Onun sevinci qısa oldu. Ona görə yox ki, tezliklə Sarkisyan
Abramyanı istefaya göndərdi, sadəcə olaraq, ekoloqlar, həmçinin,
həmin ərazidə yaşayan ermənilər yataqda kəşfiyyat işlərinin
aparılmasına ciddi şəkildə etiraz etməyə başladılar.
2016-cı ilin oktyabrında İrəvanda hökumət binasının önündə
Amulsarda işlərin dayandırılması tələbilə etiraz aksiyası
keçirildi.
Aksiyada iştirak edən ekoloq Levon Qalstyan bildirirdi ki, qızılın
çıxarılması üçün hər il təxminən 100 ton natrium sianidi istifadə
olunacaq ki, bu da yerli ekologiyanın ölümünə gətirib
çıxaracaq.
Ekoloqlar, həmçinin onu da qeyd edirlər ki, Amulsarla yanaşı,
Cermukda da qızılın çıxarılması və aparılan axtarış işləri ərazinin
mineral sularını məhv edəcək. Onlar hesab edirlər ki, on il sonra
bu kurort zonası şaxtaçıların qəsəbəsinə çevriləcək.
“Bizim məlumatlarımıza görə, istismarla məşğul olan şirkət
sanatoriyanın binasını kirayələyib və orada şaxtaçılar yaşayırlar.
Çətin ki, bundan sonra kimsə orada dincəlməyə gedəcək”, - deyə
ətraf mühitin müdafiəçisi Apres Ziqrabyan bildirib.
Cermukda yaşayan ermənilər deyirlər ki, hətta ərazidə çörək sexləri
belə fəaliyyət göstərmir. Çünki sexin fəaliyyəti təbiətə zərər vura
bilər. “İndi isə natrium sianidini təbiətə buraxacaqlar. Bu, hər
şeyin məhv olması deməkdir”, - deyə ermənilər etiraz edirlər.
Erməni ekoloqlar qeyd edir ki, Cermuk və Amulsarda qızıl yatağında
aparılan işlər Arpa, Vorotan, Keçutsk və Spandaryan çaylarını məhv
edəcək. Ən böyük zərbə isə Göyçə gölünə dəyəcək. Hesablamalara
görə, bu işlərdən sonra Göyçə gölü tarixin arxivinə qovuşa
bilər.
Şübhə yox ki, Ermənistan işğal etdiyi bu torpaqları bir gün
qaytarmaq məcburiyyətində qalacağını bildiyi üçün ərazidəki təbii
sərvətlərdən maksimum yararlanmağa çalışır. Lakin bu, ümumilikdə
bölgənin təbiətinə ciddi zərbənin vurulması deməkdir.
Göyçə gölü bütün Qafqazın ən böyük duzsuz su mənbəyidir. 1914 metr
hündürlükdə yerləşən gölün uzunluğu 70 kilometrdir. Hələ sovet
vaxtı göl məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşmişdi. Buna səbəbsə ötən
əsrin 30-cu illərində kənd təsərrüfatının su ehtiyacını qarşılamaq
üçün göldən 40-a qədər tunelin qazılması idi. 1960-cı ildə isə
Göyçə gölü bataqlığa çevriləndə Xruşşov məsələyə qarışdı. Lakin göl
indiyə qədər əvvəlki vəziyyətinə qayıtmayıb.
Ermənistan Milli Elmlər Akademiyasının ekologiya mərkəzinin
direktoru Armen Saqatelyanın dediyi sözlər isə İrəvan
hakimiyyətinin məqsədini ortaya çıxarır.
“Rəqibə hərbi güclə qalib gələ bilməyəndə, müharibənin başqa
elementləri işə salınır. Misal üçün, “ekosid” adlanan vasitə. Bu
vasitə ilə rəqibin həyat təminatının mərkəzləri məhv edilir. Sevan
(ermənilər Göyçə gölünə belə deyirlər – red.) gölü də belə
mərkəzlərdəndir”, - deyə o bildirib.
Erməni alimin dolayısı ilə etdiyi etiraf deməyə əsas verir ki,
İrəvan rejiminin “qızıl ehtirası” həm də Azərbaycanın Göyçə gölünün
məhvinə hesablanmış addımdır. Erməni əhalisi bunun “ekologiyaya
zərbə” olduğu üçün etiraz etsə də, İrəvan rejimi geri çəkilmək
niyyətində deyil.
Ermənistanın hazırkı baş naziri Karen Karapetyan fevralın
sonlarında bildirdi ki, Amulsarda yatağın istismarı prosesini
dayandırmaq doğru deyil, çünki bunun üçün böyük investisiyalar
yatırılıb.
“Lydian İnternational” şirkətinin icraçı direktoru Hovard Stivenson
isə sevinclə bildirib ki, “Ermənistan hökuməti ilə işləmək çox
asandır, onlar bizim bütün təkliflərimizə açıqdırlar və operativ
reaksiya verirlər”.
Asif
