Dünyanın üç səmavi dinini və müxtəlif inancları özündə
birləşdirən, dini etiqada ən böyük hörməti göstərənAzərbaycanın
paytaxtında məscidin sökülməsinə görə etiraz edən bir qrup insan
görəndə şübhəli və paradoks suallar yaranır: Bu ölkədə 2166 məscid
fəaliyyət göstərir, 306 məscid tarixi abidə kimi qorunur, sünni və
şiənin eyni məsciddə Allaha ibadət edə bilməsi kimi bütün İslam
aləmində nadir hal hesab olunacaq mənzərə mövcuddur, inanc
sahiblərinin dini etiqad azadlıqları ən ali qanunla qorunur və
bütün bunların fonunda bir qrup insan nəyə etiraz
edir?
Bu, məsələnin paradoks tərəfidir. Şübhəli tərəfi isə “etiraz edən
qrup kimdir” sualında gizlənib.
Bakının abadlaşdırılması istiqamətində görülən işlərin fonunda
qəzalı vəziyyətdə olan “Hacı Cavad” məscidinin sökülməsi zərurətinə
etiraz edənlər oldu. Halbuki, məqsəd kiminsə dini etiqad azadlığını
məhdudlaşdırmaq yox, istifadə müddətini başa vurmuş tikililərin
yerinə daha müasir infrastrukturun qurulmasıdır. Və o da diqqətdən
yayınmır ki, “Hacı Cavad” məscidinin yerləşdiyi ərazidə “Təzəpir”,
“İmam Hüseyn”, “Qasım bəy”, “Hacı Sultanəli” və “Xanım Zəhra” kimi
daha müasir və böyük məscidlər var. Yəni “Hacı Cavad” məscidinin
sökülməsinə etiraz edənlər ibadətgahlarını bu məscidlərdə daha
rahat şəraitdə edə bilərlər. Təbii ki, əgər məqsəd təkcə Allaha
ibadət etməklə yekunlaşırsa...
Məhz bu məqam və məscidin sökülməsi ilə “Azərbaycanda tarixi
əhəmiyyətə malik ibadət evi uçurulur” rəyinin formalaşdırılması
cəhdləri şübhələrə yol açır:
a) 1912-ci ildə inşa edilən “Hacı Cavad” məscidi SSRİ dövründə
təyinatı üzrə istifadə olunmayıb, yalnız müstəqilliymizin bərpa
olunmasından sonra bura ibadət üçün açılıb. Uzun illər ərzində
məsciddə fəaliyyət göstərən şəxslərə dini icma yaradılması və
dövlət qeydiyyatından keçməsi barədə müraciət edilir, lakin heç bir
reaksiya verilmir. Ta məscidin sökülməsi ilə bağlı məsələ ortaya
çıxana qədər...
Məscidin sökülməsi məsələsi gündəmə gələndə burada toplaşan
insanlar dini ayinləri icra edən Əhliman Rüstəmovun rəhbərliyi ilə
dövlət qeydiyyatından keçmək üçün müraciət edirlər. Halbuki,
Ə.Rüstəmov Qafqaz Müsəlmanlar İdarəsi tərəfindən bu məscidə təyin
olunmayıb. Sual yaranır: məsciddə ibadət edən qrup uzun illər
boyunca bütün müraciətlərə baxmayaraq, qeydiyyatdan keçməkdən
imtina etməsinin səbəbi nədir? Yaxud, illər boyunca dövlətin
çağırışına məhəl qoymayan qrup niyə məhz indi qeydiyyat üçün
müraciət etdi?
b) Minarəsi belə olmayan məhəllə məscidinə toplaşanlar yaxınlıqdakı
“Təzəpir”, “İmam Hüseyn”, “Qasım bəy”, “Hacı Sultanəli” və “Xanım
Zəhra” məscidlərinə getmək imkanı varkən, niyə bundan imtina
edirlər? Həqiqətənmi, məsələ təkcə ibadətlə yekunlaşır?
c) Məhəllə məscidləri tarix boyu həmin məhəllədə yaşayan insanların
istifadəsində olub. Lakin “Hacı Cavad” məscidində toplaşanlar
məhəllə sakinləri yox, kənardan gələn insanlardır. Onlar
kimdir?
Etiraz edən qrupun səsləndirdikləri şüarlar, radikal davranışları
onların məqsədinin heç də ibadət etmək haqlarının müdafiəsi
olmadığını göstərir. Onlar həbsdə olan İslam Partiyasının sədri
Mövsüm Səmədov və Nardaranda “dini anklav” yaradaraq, dövlətə qarşı
silahlı təxribat törədən “Müsəlman Birliyi Hərəkatı”nın rəhbəri
Taleh Bağırzadənin tərəfdarlarıdır.
2015-ci ildə Tale Bağırzadənin tərəfdarları Nardaranda polis
əməkdaşlarının şəhid olması ilə nəticələnən silahlı qarşıdurma
yaratdılar. Həmin vaxt da hadisələr “Hacı Cavad” məscidinin önündə
səslənən şüarlarla başlanmışdı: “Biz harada ibadət edək?!”.
Ölkədə məscidlərin sayı və ibadət üçün yaradılan ən yüksək səviyyə
fonunda bu sual absurd görünsə də, proseslərin inkişafı məqsədin
dini təxribat yaratmaq olduğunu göstərir.
Və ən maraqlı məqam dini təxribat niyə məhz indi həyata
keçirilməsidir. Axı məscidin söküləcəyinə dair məsələ hələ lap
öncədən məlum idi.
Burada iki diqqətdən yayınmayan məqam var:
Birinci: 12-22 may tarixində Azərbaycanda IV İslam
Həmrəyliyi Oyunları keçiriləcək. 57 dövlətdən 6 min idmançının
qatılacağı oyunlarda bütün İslam aləminin üzəri Bakıda döyünəcək.
Görünür, dini təxribata əl atanlar oyunlar öncəsi “Azərbaycanda
məscidlər sökülür” süni rəyinin yaradılmasına çalışırlar. 2015-ci
ildə keçirilən I Avropa Oyunları ölkəmizə qarşı təxribat
hücumlarının yaşanması eyni təcrübənin bu dəfə də istifadə edilə
biləcəyini göstərir.
İkinci: Məscidin sökülməsi ilə bağlı etirazların
başladığı gündən dörd gün öncə - aprelin 8-də Milli Şura mitinq
keçirtdi. Mili Şuranın mitinqindən bir neçə gün sonra dini
təxribatın yaradılması cəhdləri nə dərəcədə təsadüfü ola bilər?
Milli Şuranın Tale Bağırzadənin tərəfdarlarından elektorat
toplaması cəhdləri ötən ilin sentyabrından başladı. Sonuncu mitinqə
gələnlərin əksəriyyəti də məhz radikal dindarlar idi. Sosial
şəbəkələrdə “Azərbaycanda tarixi məscid sökülür” statuslarının
əksəriyyəti də məhz Milli Şuranın tərəfdarlarının
klaviaturalarından çıxmışdı. Bu baxımdan, Milli Şuranın mitinqinə
gələnlərin “Hacı Cavad” məscidinin önündə etiraz etməsi arasında
bağlantının olması ehtimalı böyükdür. Və hesab etmək olar ki,
yaradılan dini təxribatın hədəfi daha böyük hədəfi var: İslam
Oyunları öncəsi “Azərbaycanda dini etiqad azadlığı boğulur” rəyi
formalaşdırılır və ölkədə dini təxribatlarla qarışıqlıq yaratmağa
cəhdlər olunur.
Asif Nərimanlı