XIX əsrin əvvəllərində dünya nadir Ural zümrüdləri ilə tanış oldu. Rusiya imperatorluğunun zərgərləri öz işinin böyük mütəxəssisləri sayılırdı və beynəlxalq sərgilərdə birinci yeri tutan zərgərlik inciləri yaradırdılar. Amma təəssüf ki, rus zərgərlərinin sənətkarlıq sirləri tədricən məhv olub.
Publika.az xəbər verir ki, bu gün Rusiyada xammal ixracının prioritet vəzifələrindən biri də ölkədə zümrüd istehsalının inkişaf etdirilməsidir. Bunun üçün böyük zərgərlik ənənələri bərpa edilir. "Kristal arzu" holdinqi bir ildən çoxdur ki, Ural zümrüdləri ilə bağlı “Əfsanələrin dirçəlişi" layihələrini həyata keçirir. Holdinq hazırda əfsanəvi və əlvan Ural daşlarının cilalanması üçün məktəblərin açılması ilə məşğuldur. Beləliklə, bu gün məşhur ural zümrüdü rusiyalı alıcılar üçün daha əlçatan olur və daha ucuz başa gəlir.
“Kristal arzular” zavodunun icraçı direktoru və dizyenri Yuliya Puziryeva əmindir ki, bu daşlarla işləmək bacarığına yiyələnməmək, bu sərvəti itirmək öz torpağına qarşı hörmətsizlik deməkdir: “Bu peşələr illər ötdükcə yox olur, onu yenidən bərpa etməksə çox çətindir. Bu isə qəribədir. Öz ölkəmizdə bu qədər zəngin təbii ehtiyatlar olduğu halda onu biznesə çevirmirlər. Tailandda isə insanların çoxu daş-qaş emalı və istehsalı ilə məşğuldur. Zümrüd istehsalı bizdə, xüsusilə də regionlarda işsizliklə mübarizə də kömək edə bilər. İndi Rusiya mağazalarında Çin və ya Hindistandan gətirilən bahalı zinət əşyaları satılır. Hansı ki, xammal bizə aiddir, emal və cilalanla isə bizim deyil".
İndi dünya bazarının təxminən 80% -i Afrika və Kolumbiya daşlarının üzərində çalışır və yüksək keyfiyyətli zümrüd hasilatında lider Kolumbiya sayılır, halbuki 2015-ci ildə Boqotada (Kolumbiyanın paytaxtı) keçirilmiş Beynəlxalq simpoziumda Ural zümrüdləri dünyanın ən yaxşıları seçilib.
Yuliya Puziryevanın sözlərinə görə, çoxları elə düşünür ki, zümrüdlər qadın üçün çox bahalı həzzdir, amma belə deyil: "Kristal arzuları" zərgərlik zavodu və cilalanma ştatları həm xammal hasilatı, həm də hazır əşyaların satışı üzrə təmərküzləşib. Bunun nəticəsində məlum olub ki, təbii Ural zümrüdlərini vasitəçilər olmadan almaq potensial alıcılar üçün qiyməti xeyli azaldır. Biz hələ sanksiyalardan əvvəl düşünməyə adət etmişik ki, xarici ölkələrdən gələn bütün məhsullar daha yaxşı və yüz faiz təbiidir. Amma bu, doğru deyil və biz bu mifləri uğurla ifşa edirik. Məsələn, Yakutiya brilyantları yarananda da deyirdilər ki, xaricdən gələnlərlə müqayisə oluna bilməz. Lakin bu, belə deyil, indi Rusiya brilyantları öncül yerlərdə dayanır. Ural zümrüdləri də qısa müddət ərzində liderləri qabaqlayıb. Zinət əşyalarının qiymətləri üç min rubldan başlayır. Bu isə o deməkdir ki, ural zümrüdləri hər bir alıcının büdcəsi üçün tamamilə münasibdir. İqtisadiyyatımızın bu sektorunun böyük potensialı var”.
Ən mürəkkəb addım Rusiyada daşların emalı və cilalanması məktəbinin bərpası olub. Çünki zümrüdlərin emalı sənəti uzun illərdir ki, Rusiyada həqiqətən yoxdur. "Kristal arzuları" mütəxəssisləri işə başlamaq üçün təlim kursları təşkil edib. Rusiya zümrüdlərinin taraşlanması və cilanması təcrübəli və peşəkar gənc zərgərlər üçün də maraqlı və yeni tapşırıq olub.
Holdinqin icraçı derektoru etriaf edib ki, zümrüdün cilalanması mürəkkəb və böyük zəhmət tələb edən işdir, lakin eyni zamanda bu daş kövrək və həssasdır: “Bu isə hər zərgərin bacardığı iş deyil, xırda bir səhv bütün işi puç edə bilər. Biz bütün avadanlığı yenidən təzələməli olduq, dəzgahı zavod özü brilyantları ilə müxtəlif mexanizmlər əsasında hazırlayıb”.
Rusiyanın məşhur zərgəri Sergey Kovalyov əmindir ki, ən çətini daşların xüsusiyyətlrini öyrənmək və onları başa düşməkdir: “Xammalı satıla bilən sənət nümunəsinə çevirmək üçün onu hiss etmək lazımdır. Bu işdə uzaqgörən və maksimal diqqət, həmçinin yaradıcılıq fantaziyası lazımdır. Əks halda əyri-üyrü daşdan şah əsəri alınmaz”.
Malişevski yatağı isə Rusiyada və Avropada ən böyük xammal hasil olunduğu 3 yataqdan biridir. Rusiya imperiyasının dövründə o Ural zümrüd mədəninin bir hissəsi olan Mariya yatağına daxil olub.
Birinci Ural zümrüdü ilk dəfə 1833-ci ildə yerli sakinlər tərəfindən taplıb. Tezliklə zümrüd Rusiyanın milli sərvəti olub. Çar ailəsinin zərgərlik əşyalarının ən yaxşı bəzək kolleksiyaları ural daşları ilə məşhur idi. Lakin sovet hakimiyyəti dövründə yataq qiymətli berillium metalı hasilatı üzrə istiqamətləndirilmişdi. Ona görə zümrüd hasilatı demək olar ki, aparılmırdı. Yenidənqurma illərində yatağın sahibləri daim dəyişirdi.
Amma, nə qədər qəribə olsa da, yalnız indi Rusiya əsl dəyərləri – Malişevski yataqları barədə və məşhur Ural zümrüdlərini xatırlaya bilib. 2011-ci ildə Rusiya prezidenti Vladimir Putin mədənlərin dövlətə verilməsi haqqında fərman imzalayıb.
2015-ci ilin sonunda "Kristal arzuları" “Rostex”-in baş partnyoru olub və Malişevski zümrüdlərinin hasilatına başlayıb. Hazırda "Kristal arzular" holdinqi dövlət yatağının daşlarını alır, yaxın gələcəkdə isə şəxsi-dövlət partnyorluğu yaradılacaq.
Bu gün aktiv yataqlar bərpa olunur, onun kəşf edilmiş ehtiyatları 38,5 milyon karatdır. Geoloqların hesablamalarına görə, bu yataqdan 60 tona qədər zümrüd və 12 mln. ton berillium filizi əldə etmək olar. Bu isə deməkdir ki, zümrüd yataqları Rusiyaya milyardlar qazandracaq.
Yatağın illik fəaliyyəti ərzində təxminən 320 kq rəngli zümrüd xammalı hasil edilib, sənətkarlar 10 492 daş cilalayıb və 5274 bəzək əşyaları yaradılıb.
Aytən
