Diqqət: yeni evlənənlər, bu təhlükədən xilas olun

Diqqət: yeni evlənənlər, bu təhlükədən xilas olun
13:03 23 İyun 2017
Ölkə mətbuatı
A- A+

Axar.az Bioloji Təbabət klinikasında fəaliyyət göstərən Afgen Genetik Diaqnoz Mərkəzinin rəhbəri, azərbaycanlı professor Afiq Bərdəlinin tələbəsi və təcrübələrindən faydalanmış həkim-laborant Nərgiz Yəhyazadə ilə müsahibəni təqdim edir:

- Nərgiz xanım, əvvəlcə özünüzdən başlayaq...

- 2010-cu ildə Tibb Universitetindən həkim-laborant ixtisası üzrə məzun olmuşam. Daha sonra qardaş ölkə Türkiyədə oxumuşam. Bunun əsas səbəblərindən biri də Azərbaycanda bizim sahə üzrə mütəxəssislərin çox təəssüf ki, az olmasıdır. Olanlar da o zamanlar xarici ölkələrdə idilər. 2012-ci ildə müəllimim Afiq Bərdəlidən Türkiyənin Egey Universitetində molekulyar genetikadan təhsil almışam. Daha sonra Manisa Cəlal Bayar Universitetində tibbi-genetika üzrə ixtisaslaşmışam. Hazırda öz ölkəmizdəyəm, stiogenetika üzrə həkim-laborantam.

- Klinikanızı başqa klinikalardan fərqləndirən və üstün edən nədir?

- “Afgen” genetik mərkəz olaraq 2011-ci ildən fəaliyyətə başlayıb. 2012-ci ildən Bioloji Təbabət klinikasında yerləşib. Xəstəxanamızda laboratoriya fəaliyyəti sırf genetik analizlər üzrə aparılır, həmin analizlər əsasında konsultasiyalar olur və diaqnozlar qoyulur. Biz xəstələri və xəstəliyə meyilli insanları müəyyən edir, onları lazımı istiqamətə yönləndiririk. Genetik xəstəliklərin tamamilə müalicəsi olmasa da, bu analizlər onun əlamətlərini müəyyən edir və qarşısını qismən də olsa, almağa yönləndirir. Bu məsələdə əsasən hamilə qadınların müəyyən analizlər vermək tələbi yaranır. Bətnindəki uşağın sağlam olub-olmamasını müəyyən edirik və sağlam nəsil yetişdirməyə çalışırıq. Xəstəxanamız laboratoriya ilə yanaşı, diaqnoz mərkəzi kimi də fəaliyyət göstərir. Mərkəzimizin iki bölməsi var: stiogenetik və molekulyar...

- Stiogenetik sahə elə sizin sahənizdir və Azərbaycanda bu haqda bilgilər o qədər də geniş deyil..

- Stigenetik bölümdə xromosom analizləri aparılır. Buna başqa ad olaraq “konversional analiz” də deyilir. Azərbaycanda ilk dəfə Afgen Genetik Mərkəzində və klassik metodla həyata keçirilən Smart Typer və Karyo Typer proqramı vasitəsilə xromosom analizi aparılır. Analizlər normal qandan, amniom mayedən, abort materialından götürülür.

Ana bətnində uşağın xəstə olub-olmamasını təyin edə bilirik. Talessemiya, daun günümüzdə ən çox yayılmış xəstəliklərdir və onları amniom maddədən götürülən analiz vasitəsilə hamiləliyin 16-cı həftəsində müəyyən edə bilirik. Yaxud da nəsildə bəlli olan bir sindrom xəstəlik varsa, ya da ilk uşaq xəstə dünyaya gəlibsə, ikinci uşaqda da bu xəstəlik ola bilərmi deyə, bunu 16-cı həftədə yoxlaya bilirik. Molekulyar metodla analizin cavabını qısa vaxtda – 1 həftədə, klassik metodla isə 1 aya öyrənirik.

Yəni bizim mərkəzdə analiz verilir, genetik konsultasiya aparılır, ailələrlə danışılır və ona uyğun qərar verilir. 5000-dən çox genetik xəstəlik var və bir ailə hər genetik analizi etdirə bilməz. Buna görə konsultasiyalar vasitəsilə hansı genetik analizin lazım olduğunu müəyyən etmək üçün nəsil ağacı çəkilir, müəyyən məlumatlar əldə edilir. Yəni ana bətnində olan bir uşağın diaqnozunu təyin etmək gələcəkdə sağlam bir nəslin təməlini qoymağa bərabərdir.

Analizlər hamısı Afgen Klinikasının öz laboratoriyasında həyata keçirilir və nəticələr də öz aparatlarımız vasitəsilə bilinir.

- Molekulyar sahə haqqında da lazımı biliklərə sahib olduğunuz görünür. Bu haqda da məlumat verməyinizi xahiş edirik.

- Molekulyar bölümdə bir çox fərqli genetik xəstəliklərin diaqnozları qoyula bilir. Sekans analizləri, fraqment analizləri son dönəm "Next generation" (Nekst cenereyşn) adlı yeni analiz metodu vasitəsilə insanın 2000 geninə baxıla bilər. Bu metoda həm də “Eqzon analiz”i deyilir. Hər zaman analizlərin ikisinin də cavabları bir-birini təsdiq edir. Bu metodla nəinki daun, digər xromosom xəstəliklərin də - Edvard sindromu, Patau sindromu - yəni xromosoma bağlı olan xəstəliklərin olub-olmamasını müəyyən etmək olur. İndi ginekoloqlar hamilə qadınlara 12-ci həftədən ikili test, üçlü test verirlər. Həmin testlərdə risk qrupu çıxdıqda onda bizə yönləndirirlər. Ancaq risk qrupu çıxması hələ onun yüzdə yüz daun olacağı anlamına gəlmir. Çünki 70-80% hallarda həmin risk qrupuna aid insanlarda təmiz nəticə çıxır. Bizdə olan nəticə son nəticədir: 99.9%. Qalanı Allahın hökmüdür.

Hazırda “Nekst cenereyşn” analizi - Eqzon analizi deyək ki, 1 dəfə qan verməklə eyni anda 2000-dən çox genə baxıla bilir. Gələcək nəsildə hansısa xəstəliyin olub-olmaması müəyyən edilir. Məsələn, ana sağlamdır, ata sağlamdır, lakin doğulacaq uşaqda hansısa genetik xəstəliyin çıxma ehtimalı müəyyən edilir. Yaxud da yeni doğulan uşaqda gələcəkdə hansısa xəstəliyin olub-olmaması bu analizlərlə müəyyən edilə bilər. Çünki bəzən bu xəstəlikləri bilmək onun qarşısını almağa kömək edir. Bununla öncədən xəstəliyin diaqnozu qoyulur və onun qarşısının alınması üçün bəzi tədbirlər görülür.

Bizim bu işdə əsas məqsədimiz insanlara doğru diaqnoz qoymaqdır. Bəlli bir iş saatımız da yoxdur. Xəstənin ehtiyacı olarsa, biz bayram günləri də, bazar günləri də işləyə bilərik. Hər gün yenilənməyə, yenilikləri Azərbaycanda tətbiq etməyə çalışırıq. Məqsədimiz Azərbaycanda sağlam bir nəsil yetişdirməkdir.

Ünvan: Bakı, Nəsimi, Seyid Cəfər Pişəvəri-110

Telefon: (+994 12) 430-89-89, (+994 50) 430-89-89, (+994 55) 430-89-89, (+994 70) 430-89-89


Xəbərin orijinal ünvanı: http://publika.az/news/sehiyye/203712.html

Şahid olduğunuz hadisələrin video və ya fotosunu çəkərək bizə göndərin:
0552252950 (Whatsapp)

BU KATEQORİYADAN DİGƏR XƏBƏRLƏR