Türkiyənin Rusiyadan S-400 hava hücumundan müdafiə
sistemləri almaq üçün aparılan danışıqlar sonuncu mərhələyə
çatıb.
Publika.az xəbər verir ki, Türkiyənin keçmiş müdafiə naziri Fikri
İşıq ötən həftə danışıqların “son nöqtə”də olduğunu açıqlayıb.
Dünən prezidenti Rəcəb Tayyip Ərdoğan da S-400 raket kompleksinin
alınması üçün imzaların atıldığı haqda danışıb.
Lakin Türkiyənin Rusiyadan belə silah alması NATO-da ciddi
narazılıq yaradıb. ABŞ-da açıq şəkildə narahatlığını dilə
gətirib.
ABŞ-ın narahatlığı bir NATO ölkəsinin Rusiyadan raket sistemləri
almasıdır.
Təhlükəsizlik üzrə mütəxəssis Abdullah Ağar hesab edir ki, məsələ
yalnız silah məsələsi deyil.
“Məsələnin hərbi tərəfindən çox siyasi tərəfi var. Bu, əslində
Türkiyənin Qərb dünyası ilə münasibətlərdə çatların dərinləşməsi,
Rusiya, Çin, Hindistanla münasibətlərin inkişaf etməsi deməkdir.
Ümumilikdə isə dünyanın güc mərkəzinin Avropa və ABŞ-dan Asiyaya
doğru dəyişdiyi görünür”, - deyə o bildirib.
Onun sözlərinə görə, Türkiyə tədricən Qərbdən asılılığını azaldır
və müstəqil siyasəti gücləndirir:
“Əslində Qərb ölkələrindən Yunanıstan, Bolqarıstan və Macarıstan
da Rusiyadan silah alır. Lakin onlara etiraz etmirlər, Türkiyəyə
isə etiraz edirlər. Səbəb də məhz Türkiyənin müstəqil siyasətini
gücləndirməsi və üzünü Asiyaya doğru çevirməsidir”.
Hələlik, Moskva və Ankara arasında danışıqlar gedir və S-400-lərin
Türkiyəyə satılacağı ehtimalı böyükdür. Rusiya üçün də bu təkcə
hərbi ənməkdaşlıqdan ibarət deyil. Qərb qarşısında duruş gətirməyə
çalışan ruslara görə, Türkiyə “qurtuluş mənbəyi” ola bilər.
Burada diqqət çəkən digər məqam Ermənistanla
bağlıdır. Belə informasiyalar var ki, Türkiyə alacağı
S-400 raket komplekslərini Yunanıstan, o cümlədən, Ermənistanla
sərhəddə yerləşdirəcək. Əslində raketlərin Ermənistana tuşlanması
dolayısı ilə Rusiyaya da təhdiddir. Çünki Rusiya Ermənistanda hərbi
gücünü artırmasının əsas səbəbi heç də ovucunun içində olan
ermənilər üzərində təsirə malik olmaq yox, NATO sərhədində
(Türkiyə) möhkəmlənməkdir. Görünür, Ankara ilə Moskvanın
anlaşmasında Rusiyanın Türkiyənin raketləri harada yerləşdirməsinə
qarışmayacağı da var. Halbuki, Türkiyənin NATO ölkələrindən raket
sistemləri almasında “raketlərin yerləşdirilməsi şərti” həmişə
problem olub.
Bütün hallarda raket sistemlərindən birinin Ermənistana tuşlanması
Azərbaycan torpaqlarını işğal edən İrəvan üzərində ciddi təzyiq
yarada bilər. Ermənistanın ən böyük qorxusu isə Türkiyənin Rusiyada
alacağı S-400 divizionlardan birini Azərbaycana verə biləcəyi
ehtimalıdır. Məlumatlara görə, Rusiya Türkiyəyə ilkin olaraq iki
S-400 divizionu satacaq, sonrakı illərdə bunun sayı arta bilər.
S-400 Azərbaycana verilə bilərmi? Bu, hələlik
kiçik ehtimal kimi görünə bilər. Lakin mümkündür ki, Türkiyə
bölgənin təhlükəsizliyində rolunu artırmaq üçün S-400-lərdən birini
Naxçıvana yerləşdirsin. Buna heç kim etiraz edə bilməyəcək.
Dolayısı ilə Rusiya da bu məsələdə maraqlı ola bilər. Çünki
Azərbaycanın Rusiya istehsalı olan S-400-ə malik olması, Moskvanın
bölgədə hərbi balans siyasətinə uyğun gəlir. Yəni Ermənistana
“İskəndər”lər yerləşdirən Rusiya Türkiyənin Azərbaycana S-400
verməsinə göz yumaraq, həm də balansı qorumuş ola bilər.
Bu haqda hələlik konkret nəsə demək mümkün olmasa da, yaxın
gələcəkdə məsələnin aydınlaşacağı gözlənilir.
Asif Nərimanlı