Avtomobil bazarinda veziyyet urekacan deyil. Saticilar alici azligindan, alicilar ise qiymetlerin yuksek olmasindan gileylenirler. Bu da bazarda durgunlugun yasanmasina getirib cixarir. Alici quvvesi evvelki aylarla muqayisede xeyli asagi dusub. Bazar gunu Qanligol erazisinde, Badamdarda yerlesen Baki Avtomobil Satis Merkezinde olarken apardigimiz musahidelerimiz ve arasdirmalar bele demeye esas verir.Baki Avtomobil Satis Merkezinde evvelce rublun dusmesi, indi ise manatin olmesi durgunluq yaradib; satan da, alan da narazidir
Bazarda sovet istehsali olan avtomobillerle diger olkelerden getirilenler arasinda xeyli ferq var. Bele ki, sovet istehsali olan masinlarin qiymeti cox dusub. Lakin alicisi da azalib. Umumilikde sovet istehsali avtomobillere maraq azalib. Indi insanlar yanacaq serfiyyati daha qenaetli ve tehlukesiz avtomobillere heves gosterirler.
Yanvarin 1-den etibaren muherrikin hecmine gore avtomobillere tetbiq edilen yeni vergilerin mueyyenlesdirilmesi xaricden getirilen avtomobillerin qiymetine xususi tesir gosterib. Bazara gelen azsayli alicilar da qiymetlerin yuksek olmasindan narazidirlar.
“Hami gelib maraqlanir, gedir. Satis cox zeifdir. Iki aydir masini getirmisem, qalib burada, sata bilmirem. Mende ”Priora"dir. 8 mine verirem. Evvel 10 min manata satirdim. Qiymet deyisib. Manatin olmesi de cox tesir edib", - deye satici Vusal qeyd edir.
Lakin ondan ferqli olaraq bazara gelen alici Namiq qiymetlerin qalxmasindan sikayetlenir. Deyir ki, meselen, “Kia Rio” markali islenmis masinlar evvel 8-9 mine tapmaq olardisa, indi 10-11 minden asagi yoxdur. “Chevrolet Aveo” da 11 minden asagi tapilmir.
Saticilar deyirler ki, daha evvel rus rublunun asagi dusmesi masin bazarinda durgunluga sebeb oldu. Indi ise manatin ucuzlasmasi bu durgunlugu pik hedde catdirdi. Her kes gozleme movqeyindedir, artiq kimse emammai satmaq istemir, sebebi ise odur ki, uduzacagindan qorxur.
Amma elanlarda qoyulan qiymetler dollar ekvivalentine uygun deyisdirilir. Dollarin bahalasmasinin masinin qiymetine tesir etmediyini deyen saticilar bazarda yene de alici qitligindan gileylenirler. Hetta “Opel Astra” markali masinlar da bahalasib.
Avtomobil bazari uzre ekspertler deyirler ki, manatin devalvasiyasi, masinlarin dollarla satilmasi qiymet artimina getirib cixarib. Dollar ekvivalentinde qiymet artimi bas vermese de, manat ekvivalentinde qiymet artimina getirib cixarib. Evvel 15 min dollara satilan avtomobil eger 12 min manat teskil edirdise, indi hemin masin yeniden bazara 15 min dollara teklif olunur.
Bu artiq 15 minden bir qeder artiq manat demekdir. Ekspertler hazirda bazarda durgunluq oldugunu, musterilerin qiymetlerin asagi duseceyini gozlediklerini qeyd edir.
Bundan basqa, manatin ucuzlasmasi avtomobillerin qiymetleri ile yanasi, onlarin ehtiyat hisselerinin ve temir xerclerinin artmasina da tesir gosterib. Temirciler qiymetlerin 10-20 faiz bahalasdigini qeyd edir. Ehtiyat hisseleri ise texminen 20-30 faiz bahalasib.
Onu da deyek ki, “Toyota”, “Hyundai”, “KIA”, “Cehvrolet” brendlerinin Azerbaycandaki resmi distributerlerinden verilen melumata gore, avtomobillerin qiymetinin artirilmasina sebeb neqliyyat vasitelerinin xarici olkeden dollarla alinib getirilmesi ve Azerbaycanin milli valyutasinin ucuzlasmasidir. Distributerlerin melumatina gore, modelinden ve markasindan asili olaraq avtomobillerin qiymeti 30-40% artib.
Yeni “Mercedes E 200" masinin kohne qiymeti 52 000, yeni qiymeti 68 000 manatdir. ”KIA Optima"nin kohne qiymeti 27 900, yeni qiymeti 34 900 manat edir. “Chevrolet Aveo”da kohne qiymet 15 450, yeni qiymeti 18 270 manat civarindadir.
Masin bazarinda musahide apararken 2015-ci ilin buraxilisi olan avtomobillere de rast geldik. Oyrendik ki, bu ilin istehsali olan “Mitsubishi” markali avtomobilin qiymeti hazirda 47 min manatdir. Muherrikinin hecmi boyuk olan bu avtomobillerin gelen aylarda qiymetinin artacagi istisna deyil. Masin salonlari ise kredit teklifleri de ireli surur.
Meselen, “KIA” salonunda bu masinin “Rio” markali 2014-cu il istehsali ucun 4 min manat ilkin odenis, banka ise 36 ay erzinde 430 manat kredit odenisi teklif edilir. Teqriben masin 18-19 min manata basa gelir.
Odur ki, sohbetlesdiyimiz alicilarin ekseriyyeti masinlara baxib kecirler. Onlar bu qiymetlerin maydan sonra deyiseceyine umid edirler. Ele avtomobil elanlarina goz atmaq da kifayetdir. Meselen, 2009-cu il buraxilisi olan “Hyundai” markali avtomobilin qiymeti 10 min dollar olub. 10 min dollar manatin devalvasiyasina qeder 7844 manat idi. Indi 2200 manat bahalasma var. Ekspertlerin fikrince, Azerbaycanda masin bazari yoxdur.
Son bir ilin hadiseleri gosterir ki, avtomobil bazarinda inhisarciliq meylleri hedden artiq yuksekdir. Bir qrup sexs avtomobil bazarindaki kicik ve orta sahibkarlarin ustunden kecib, onlari yox elemeye calisir. Umumiyyetle, avtomobil bazarindaki xirda ve orta sahibkarlarin uzaqlasmasi musahide edilir. Kesesi, masin bazari “qan aglayir”, ustegel de “od tutub yanir”.
"Yeni Musavat"
