2 avq 2023 09:28
"Razılaşmalıyıq ki, Azərbaycanda əsl bədii kino arxa plana çəkilib. Azərbaycan kino mədəniyyəti, incəsənəti özünün böhran mərhələsini keçə bilmir".
Bu fikirləri Metbuat.az-a danışan Yeni Yazarlar və Sənətçilər İctimai Birliyinin sədri, kitabxana.net – Mir Cəlal Paşayev adına Milli Virtual Kitabxananın təsisçisi, Prezident təqaudcüsü, yazıçı-kulturoloq Aydın Xan Əbilov deyib. Kultroloqun sözlərinə görə, Azərbaycanda kino sahəsində böhran davam edir. Formatı dəyişmək zəruidir:
"Kinomatoqrafiya bədii estetik dəyərləri ilə tarixin arxivinə keçir. Biz və bizim kimi əhalisi, kino sənayesi və kino biznesi zəif olan ölkələrdə sovet dövründə olan inkişaf və sənət nümunələri arxivdə qalmaqdadır. Kino sənayesi Azərbaycanda əvvəlki kimi inkişaf edə bilməz. Dünyada bir neçə kino mühiti var. ABŞ, Hindistan, Yaponiyanı və s. misal göstərə bilərik. Azərbaycanda kino məktəbi dağılıb. Biz nə qədər tənqid etsək də, analiz edib təklif versək də, razılaşmalıyıq ki, Azərbaycanda əsl bədii kino arxa plana çəkilib. Azərbaycan kino mədəniyyəti, incəsənəti özünün böhran mərhələsini keçə bilmir. Prezidentin fərmanı ilə Kino Fondu yaradıldı, Mədəniyyət Nazirliyində Kino şöbəsi var idi. Həmçinin kino ilə bağlı ictimai təşkilatlar yaradılıb. Onların bəziləri aktiv olsa da, bəziləri isə zəifdir. Bu qədər təsisatlar yaradılsa da, kino öz yerində addımlayır. Ölkə kino sənayesi, kinoteatların sayı, tamaşaçıların kinoya olan həvəsi baxımından digər cəmiyyətdlərdən geri qalır. Qəbul edək ki, artıq formatı dəyişmək lazımdır".
Aydın Xan Əbilovun sözlərinə görə, kino sahəsinin inkişafından asılı olan qurumlar gənc nəslin nümayəndələrini bu işə cəlb edərək müasir kino sahəsi ilə ayaqlaşmaq üçün çabalamalıdır:
"Kinomuzun inkişafını bir neçə istiqamətdə görürəm. Birincisi, internetdə bizim mədəniyyətimiz və tariximlə bağlı kontent yaradılmalıdır. Kontent deyəndə qısametrajlı filmlər, animasiyalar, serialları nəzərdə tuturam. Ola bilər ki, qlobal internet yayım şirkətləri ilə birgə müxtəlif layihələr həyata keçirə bilərlər. İkincisi, sırf festivallar üçün müəllif filmləri göndərilməlidir. Dövlət, müvafiq qurumlar oraya maliyyə ayırmalıdır. Bilməlidir ki, bu, yenidən pul götürmək üçün yox, Azərbayca kinosunu elitar bir incəsənət olaraq dünyada tanıtmaq üçündür. Bizə yaxın olan ölkələrin kinematoqrafçıları ilə birgə kommersiya, yaxud müəllif filmlərinin istehsal edərək pul qazanılmalıdır. Kommersiya kinosuna toxunmaq olmaz. Onlar özləri pul taparaq filmlər çəkib layihələrdə iştirak etsinlər. Bu baxımdan bizim kinomuzla bağlı çox böyük problemlərimiz var. Kinematoqrafçılar Birliyi və Kinematoqrafçılar İttifaqı hələ də aralarındakı problemləri həll etməyiblər, Kinorejissorlar Gildiyası kiçik bir QHT-yə çevirilib. Kino Agentlyinin hələ də nə iş görəcəyi bəlli deyil. Düzdür, müsabiqə elan edilib, şura yaradılıb. Amma şurada gənc nəslin nümayəndələri yoxdur. Sosial şəbəkələrin müxtəlif platformalarında kontentlər yaradan yeni nəslin nümayəndələrini oraya dəvət etmək lazımdır. Qısa və müəllif filmləri istehsal edən rejissorları, kinoçuları, kultroloqları, kino biznesi ilə məşğul olanları orada görməli idik. Bu səbəbdən vəziyyət heç də ürəkaçan deyil".
Yazıçı həmçinin hazırda format cəhətdən kinonun "əzab" çəkdiyini qeyd edir:
"Təkliflər, tənqidlər səslənəndən sonra çıxış yolu tapmalıyıq. Azərbaycan kino sənətində inanmıram ki, köklü dəyişikliklərin olmasına inanmıram. Dünya kino sənayesində olduğu kimi Azərbaycanda da tamaşaçılar heç də kinodan təmtəraqlı nəsə gözləmirlər. Ondansa, filmlərin formatı, estetikası dəyişməlidir. Yeni nəslə yönəlik filmlər çəkilməlidir. Qarabağ müharibəsi ilə bağlı filmlər çəkilsə də, bəyənilmədi. Hələ də məişət səviyyəsində bizim müzakirə etdiyimiz qadın bakirəliyi, namus, qeyrət predmet olaraq işıqlandırılır. Tarixi proesləri işıqlandıran filmlər göstərə bilərsinizmi? Distent ruhlu, cəmiyyətin qruplarına qarşı kultroloji müqaviməti əks etdirən filmlər görürükmü? Yaxın gələcəkdə filmlərimizdən "Oscar" mükafatı, kinonun çiçəklənməyini, "Arşın mal alan", "Bəxtiyar" kimi filmləri gözləməyin. Sadəcə gözləyək ki, yeni nəsil gələcək və kinoda islahatlar aparacaq".
Gülər Seymurqızı