22 Dekabr 2024 11:35
Yeni bir beynəlxalq araşdırma sağlamlıq və ömür uzunluğu arasındakı fərqin artdığını ortaya qoyub.
Metbuat.az AZƏRTAC-a istinadla xəbər verir ki, tədqiqat “JAMA Network Open” jurnalında dərc olunub və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) 20 il ərzində 183 ölkədən topladığı məlumatlara əsaslanır.
Məlumatlara görə, qlobal ömür uzunluğu son 20 ildə 6,5 il artıb. Lakin gözlənilən sağlam ömür uzunluğu – yəni insanların yaxşı sağlamlıq şəraitində keçirdikləri illər – bu artımla paralel irəliləyiş göstərməyib. Tədqiqatın nəticələrinə əsasən, 2000-ci ildə sağlam ömür və ümumi ömür arasındakı fərq 8,5 il olduğu halda, 2019-cu ildə bu fərq 9,6 ilə yüksəlib. Bu, son 20 ildə 13 faizlik artıma işarə edir.
Mayo Klinikasının tədqiqatçısı doktor Andre Terziç, bu nəticələrin uzunömürlülüyün keyfiyyəti ilə bağlı ciddi çağırışlar yaratdığını vurğulayıb. O bildirib ki, qocalmaq çox vaxt xəstəliklərlə dolu uzun ömür deməkdir. Bu tədqiqat, sağlamlıq və ömür arasındakı uçurumu azaltmaq üçün vacib siyasət tövsiyələrini önə çıxarır.
Araşdırmaya görə, ən böyük fərqlər ABŞ (12,4 il), Avstraliya (12,1 il), Yeni Zelandiya (11,8 il), Böyük Britaniya (11,3 il) və Norveçdə (11,2 il) qeydə alınıb. ABŞ-dakı boşluğun əsas səbəbləri arasında psixi sağlamlıq problemləri, narkotik maddə istifadəsi pozğunluqları və dayaq-hərəkət sistemi xəstəlikləri yer alıb.
Əksinə, Afrika qitəsində yerləşən Lesoto (6,5 il), Mərkəzi Afrika Respublikası (6,7 il), Somali (6,8 il), Kiribati (6,8 il) və Mikroneziya (7,0 il) sağlam ömür uzunluğu ilə ümumi ömür arasında ən kiçik fərqə sahib ölkələr kimi qeyd edilib.
Tədqiqatın ilk müəllifi Armin Qarmani qeyd edib ki, sağlam və ümumi ömür arasındakı fərq kişilərə nisbətən qadınlarda orta hesabla 2,4 il daha böyükdür. Bu, əsasən qadınlarda qeyri-infeksion xəstəliklərin daha çox yayılması ilə izah edilir. Ən böyük gender fərqləri Almaniya (3,6 il), İspaniya (3,4 il), Fransa (3,3 il), Portuqaliya (3,2 il) və Livanda (3,2 il) müşahidə olunub.
Araşdırma göstərir ki, sağlamlıqla bağlı həyat müddətindəki boşluğu azaltmaq üçün fərdi ölkələrə uyğunlaşdırılmış, proaktiv və sağlamlıq mərkəzli səhiyyə sistemlərinə keçid vacibdir. Müəlliflər vurğulayır ki, hər bir coğrafi regiona spesifik boşluğu şərtləndirən amillərin təhlili, effektiv müdaxilə strategiyalarının hazırlanmasında mühüm rol oynayacaq. Bu araşdırma, sağlam həyat illərinin artırılmasına yönəlmiş qlobal sağlamlıq siyasətlərinin və proqramlarının təkmilləşdirilməsinin əhəmiyyətini bir daha təsdiqləyir.