22 Dekabr 2024 09:51
Son illərdə Daniel Baq İnstitutunun alimləri Ceyms Şvabe və Rak Vadijepallinin apardığı araşdırmalar nəticəsində ürəyin sinir sisteminin ilk üçölçülü (3D) xəritəsi hazırlanıb. Bu araşdırma, ürəyin beyindən asılı olmadan işləyə bilən “kiçik beyin” adlanan yerli sinir sisteminin anatomiyasını və funksiyalarını öyrənməyə imkan yaradıb.
Metbuat.az AZƏRTAC-a istinadla xəbər verir ki, araşdırmada yeni, bıçaq kənarında skan edən mikroskopiya texnologiyasından istifadə edilib. Bu üsulla, yüksək ayırdetməyə malik təsvirlər əldə edilərək sinir hüceyrələrinin yerləşməsi və gen ifadəsi müəyyən edilib. Əldə olunan məlumatlar, ürəyin sinir sisteminin tam rəqəmsal 3D modelinin yaradılması üçün hesablama texnologiyaları vasitəsilə birləşdirilib. Eyni zamanda, lazer tutma mikrodisseksiyası ilə neyronların dəqiq lokalizasiyası öyrənilib və ürəyin strukturları ətrafında sinir toxumalarının yerləşməsi araşdırılıb. Bu texnologiyalar sayəsində əldə edilən nəticələr ürəyin funksiyalarını, beyindən gələn sinirlərlə əlaqələrini və ürək xəstəliklərinin səbəblərini daha yaxşı başa düşmək üçün əsaslı məlumatlar təqdim edir.
Araşdırma çərçivəsində mühüm nəticələr əldə olunub. Belə ki, ürəyin yerli sinir şəbəkəsi, onun necə təşkil olunduğu və digər sinir toxumaları ilə əlaqəsi müəyyənləşdirilib. Həmçinin, ürəkdəki sinir toxumasının kişi və qadınlar arasında fərqləndiyi və kişilərdə daha sıx olduğu aşkarlanıb. Bu fərq, ürək xəstəliklərinin inkişaf riskindəki cins fərqliliklərini izah etməkdə mühüm rol oynaya bilər. Bundan başqa, siçovullar və donuzlar üzərində aparılan tədqiqatlar göstərib ki, ürək yalnız beynin “vagus” siniri vasitəsilə idarə olunmur, həm də öz daxili sinir sisteminə malikdir.
Ürək-damar cərrahiyyəsi üzrə mütəxəssis və Türkiyə Ürək-Damar Cərrahiyyəsi Dərnəyinin üzvü professor Fatih Gümüş, araşdırmanı “ürəyin iş prinsipini anlamaqda böyük addım” kimi qiymətləndirib. Onun sözlərinə görə, ürək xəstəliklərinin müalicəsində irəliləyiş əldə etmək üçün bu tip tədqiqatlar çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Tədqiqat nəticəsində elm adamları arasında ürəyin “kiçik beyni” haqqında daha ətraflı bilgilər əldə etməklə, bir çox ürək xəstəliyinin müalicəsində yeni üsulların hazırlanacağı fikri geniş dəstək qazanıb. Ürək xəstəliklərinin profilaktikasında və müalicəsində tətbiq ediləcək bu biliklər, dünya səhiyyəsində yeni perspektivlər vəd edir. Tomas Cefferson Universitetinin nəşr etdiyi bu araşdırma, gələcəkdə daha çox sayda insan üzərində aparılacaq tədqiqatların təməlini qoyur. Elm ictimaiyyəti bu biliklərin ürək xəstəliklərinin həllində inqilabi dəyişikliklərə yol açacağını gözləyir.