"Mars 2020 Perseverance" missiyasının ilk iki süxur nümunəsi - qaya parçası və toz nümunələri alimlərə "Qırmızı Planet"i daha yaxşı anlamağa və mühəndislərə orada gələcək missiyalara hazırlaşmağa kömək edə bilər.
Metbuat.az "SciTechDaily" nəşrinə istinadən xəbər verir ki, dekabrın 2 və 6-da NASA-nın "Perseverance" kosmik gəmisi Marsın səthindən iki yeni nümunə götürüb.
Bu günə qədər toplanmış 15 qaya nüvəsindən fərqli olaraq, bu yeni nümunələr küləklə sovrulan qum və qum yığınına bənzər, lakin qumdan kiçik toz yığınından əldə edilib. İndi xüsusi metal toplama borularında olan bu iki nümunədən biri, bu ayın birində Marsa Nümunələrin Geri qaytarılması kampaniyasının bir hissəsi olaraq Marsın səthində depozit üçün nəzərdən keçiriləcək.
Elm adamları qədim mikrobların yaşadığına aid əlamətləri axtarmaq və Marsın səthini formalaşdıran prosesləri daha yaxşı başa düşmək üçün Yerdəki güclü laboratoriya avadanlığı ilə Mars nümunələrini öyrənmək istəyirlər.
Nümunələrin əksəriyyəti qaya olacaq; bununla belə, tədqiqatçılar həm də reqoliti – qaya və tozu təkcə Marsdakı geoloji proseslər və ətraf mühit haqqında bizə öyrədə biləcəyinə görə deyil, həm də astronavtların "Qırmızı Planet"də qarşılaşacaqları bəzi çətinlikləri azaltmaq üçün araşdırmaq istəyirlər. Bu araşdırma "Regolith" skafandrlardan tutmuş günəş panellərinə qədər hər şeyə təsir edə bilər, ona görə də bu tədqiqat alimlərə maraqlı olduğu qədər mühəndislər üçün də maraqlıdır.
Süxuru yaxından öyrənmək mühəndislərə gələcək Mars missiyalarını, eləcə də gələcək Mars astronavtlarının istifadə etdiyi avadanlığı tərtib etməyə kömək edə bilər. Çünki toz və reqolit həm kosmik gəmilərə, həm də elmi alətlərə zərər verə bilər.
Qum dənəcikləri astronavtlar üçün də unikal problemlər yarada bilər: Ay reqolitinin Apollonun Ay missiyaları zamanı skafandrlarda mikroskopik dəlikləri cırmaq üçün kifayət qədər kəskin olduğu aşkar edilib.
Reqolit astronavtları radiasiyadan qorumaq üçün yaşayış mühitinə uyğunlaşdırılsa faydalı ola bilər, lakin o, həm də riskləri ehtiva edir: Marsın səthində perklorat var, bu zəhərli kimyəvi maddə böyük miqdarda təsadüfən nəfəs aldıqda və ya udulduqda astronavtların sağlamlığını təhdid edə bilər.
"Perseverance" komandasının üzvü, Mars reqolit simulyatorlarından istifadə edən McGill Universitetinin doktorantı Erin Gibbons deyir:
"Marsda daha daimi mövcudluğumuz varsa, toz və reqolitin kosmik gəmimiz və yaşayış yerlərimizlə necə qarşılıqlı əlaqədə olacağını bilməliyik".
"Bu toz dənələrinin bəziləri siqaret tüstüsü qədər incə ola bilər və astronavtın tənəffüs sisteminə daxil ola bilər. Biz hansı materialların insan və ya robot olmasından asılı olmayaraq tədqiqatçılarımız üçün zərərli olacağı barədə daha dolğun təsəvvür istəyirik.", - deyə Gibbons əlavə edib.
Sağlamlıq və təhlükəsizlik təhlükələri ilə bağlı suallara cavab verməklə yanaşı, bir qədər Mars reqoliti elmi möcüzələrə ilham verə bilər. Ona mikroskop altında baxsaq, müxtəlif forma və rənglərdə olan dənəciklərin kaleydoskopunu aşkar etmək olardı. Hər biri milyardlarla il ərzində külək və su ilə birləşən bir puzzle parçası kimi olardı.
Nevada Universitetindən Libby Hausrath Yerin torpaqları üzrə mütəxəssis kimi ən çox su və qaya arasında qarşılıqlı təsir əlamətləri tapmağa ümid edir. Yer kürəsində həyat demək olar ki, suyun olduğu hər yerdə mövcuddur. Eyni məntiq milyardlarla il əvvəl, planetin iqlimi Yerin iqliminə daha çox bənzədiyi zaman Mars üçün də keçərli ola bilər.
Qeyd edək ki, "Perseverance"in Marsdakı missiyasının əsas məqsədi astrobiologiya, o cümlədən qədim mikrobların həyat əlamətlərinin axtarışıdır. Kosmik gəmi planetin geologiyasını və keçmiş iqlimini səciyyələndirəcək, "Qırmızı Planet"in insan tədqiqinə yol açacaq və Marsın qaya və reqolitini toplamaq və yaddaşa saxlamaq üçün ilk missiya olacaq.
NASA-nın sonrakı missiyaları Avropa Kosmik Agentliyi ilə əməkdaşlıq edərək, bu möhürlənmiş nümunələri səthdən toplamaq və dərin təhlil üçün Yerə qaytarmaq üçün Marsa kosmik gəmilər göndərəcək.
