Isvecde yasayan ermeni siyasi xadim ve yazici Vaqe Avetyan ozunun “Facebook” sehifesinde sensasion fikirlerle soydaslarinin ic uzunu ortaya qoyub. Sumqayit hadiselerinin ildonumu erefesinde o bildirib ki, o dovrde yasanan hadiseleri azerbaycanlilar deyil, o dovrku SSRI rehberliyi ermenilerin komeyi ile heyata kecirib. Ermeniler barede obyektiv fikirler soylemesi ile meshur olan yazici ruslarin indiki veziyyetinin ermenilerin 80-ci illerin sonundaki halini xatirlatdigini soyleyib. Onun sozlerine gore, ruslara yazigi gelir. “25 il bundan evvel ermeniler Qarabagi qonsularindan alib dunyaya gostermek istediler ki, nece agilli, qedim kecmise malik xalqdirlar. Elece de demek istediler ki, azerbaycanlilar nece pis xalqdir”, - deye ermeni publisist beyan edib. Ermenilerin qesbkarliq planlari ile bagli yazicinin fikirleri mutemadi olaraq metbuatda derc edilir.Taninmis ermeni siyasi xadim ve yazici Vaqe Avetyan bildirib ki, Sumqayit hadiselerini azerbaycanlilar deyil, o dovrku SSRI rehberliyi ermenilerin komeyi ile heyata kecirib
Ermenistanin hakim Respublika Partiyasinin qurucularindan olan Avetyan hesab edir ki, o zamanki SSRI rehberliyinin meqsedi xalqlar arasinda qarsidurma yaratmaq idi. Bu isde de Sumqayitda yasayan ermenilerin eli ile seherde qarsidurma yaratdilar. Qeyd edek ki, 1988-ci il fevralin 27-de Sumqayitda bas vermis hadiseler sonradan ne qeder tehrif olunsa da, esl heqiqet sonradan uze cixdi. Hele o vaxtlar Yerevanda nesr olunan “Sumqayit... Genosid... Askarliq” kitabi basdan-basa bohtan ve iftira toplusuna cevrilmisdi. Kitabda sisirdilmis reqemlerle, uydurma yalanlarla dunya ictimaiyyetini casdirmaga calisir, faktlari bilerekden ve qesden tehrif edirdiler.
O dovrde 1988-ci il 30 mart tarixli sayinda “Izvestiya” qezeti bele bir serlovhe ile yazi derc etmisdi: “Sumqayit: istintaqa sayieler mane olur”. Indi ise hemin hadiselerle bagli ermenilerin ozlerinin dilinden etiraflar seslenir. Ermeni nasir de indi bildirir ki, o zaman yalanlar hedden artiq cox idi. Hadiselerde guya min neferin oldurulmesi ve s. xeberler o hedde catmisdi ki, hami buna inanirdi. Nezere alaq ki, o zaman SSRI-nin esas metbu orqanlarinda nezaret ermenilerin ve onlarin havadarlarinin elinde idi. Esl heqiqet ise istintaqin neticeleri ile uze cixdi. Belli oldu ki, Sumqayitda igtisaslar neticesinde muxtelif milletlerden olan 32 adam, o cumleden 26 ermeni helak olmus, 400-den cox insan beden xesareti almis, 200-den artiq menzil talan edilmis, 50-den cox medeni meiset obyekti dagidilmis, 40-dan cox avtomobil yandirilmis, bir sozle, sehere o vaxtin qiymetleri ile 7 milyon rubl ve ya 10 milyon dollar mebleginde ziyan vurulmusdu. SSRI Bas Prokurorlugu hemin cinayeti arasdirarken 444 nefer mehkeme qarsisinda cavab vermeli olmus, 400 nefer ise 10-15 sutka tecridxanada saxlanilmisdi. Bir nefer - Ehmed Ehmedov en yuksek cezaya - olum cezasina mehkum olunmusdu. Bu hokmu ermenilerin tekidi ile tez-telesik Moskvada yerine yetirmisdiler.
Yeri gelmisken, Azerbaycana ve Azerbaycan xalqina qarsi aciq dusmencilik movqeyi ile taninan V. Jirinovski SSRI-nin cokmesinin baslangici olan Sumqayit hadiselerinde, ilk novbede, Mixail Qorbacovu muqessir sayaraq bildirmisdi ki, o, ABS-in casusudur. Jirinovski aciq sekilde deyib ki, “Sumqayit faciesinde Qorbacovla yanasi, kecmis SSRI DTK-si, Herbi Senaye Kompleksi de mesuliyyet dasiyir. Ermenistan ise boyuk bir oyunda alet oldugunu derk edir, amma buruze vermek istemir. Cunki torpaq iddiasindadir”.
O zamandan beri Ermenistan rehberleri ve xaricdeki ermeni icmasi Sumqayit hadiselerinden meqsedleri ucun gerekli bir kart kimi istifade edir, azerbaycanlilari vehsi, quldur, qanicen bir millet kimi dunya ictimaiyyetine tanitmaq isteyirdiler. Avetyanin timsalinda ermenilerin aciqlamalari ise onlarin ic uzunu ortaya cixarir. Onlarin tebligat masini bu yolda ne qeder canfesanliq gosterse de, yalanlara, bohtanlara ustunluk verseler de, esl heqiqetler her seyi uze cixartdi. Hadiseler tehlil olunarken belli oldu ki, Sumqayita xaricden ezam olunmus Artases Qabreliyan adli bir ermeni jurnalisti videokamera ile bezi meqamlari lente alib, onlari istediyi kimi montaj etdikden sonra xarici telekanallarda numayis etdirib. Qefilden bas veren igtisaslarin merkezinde nece peyda olmaq olardi? SSRI kimi qapali dovletde bu, mumkun deyildi. Sonralar bir fakt da uze cixir. Melum olur ki, hadiselerden bir nece gun evvel 100-den cox saqqalli ve qara godekceli ermeni ekstremistleri Sumqayita gonderilib, onlar seherin “Dalga” ve “Sumqayit” mehmanxanalarinda geceleyibler. Ehali arasinda tebligat aparir, gencleri ve azyaslilari mekrli niyyetlerine qosurdular. Bu yolda onlara her cur sirnikdirici vedler verir, pul paylayirdilar.
Sumqayit hadiselerinin neticeleri tehlil olunarken yene azerbaycanlilari gunahkar cixarmaq ucun her cur siyasi hiylelere el atirdilar. Is o yere gelib catmisdi ki, Serqo Xanzadyan, Zori Balayan ve Silva Kaputikyan hadiselerin sabahi gunu derhal M.Qorbacovla gorusmeye macal tapmisdilar! Ele bu goruslerin neticesi olaraq Azerbaycanda kutlevi hebsler basladi. Hemin hadiselere gore 400-den cox azerbaycanli hebsxanalara dolduruldu. Gunahsiz adamlar isgencelere, teqiblere meruz qaldilar. Azerbaycan haqqinda menfi imic yaratmaq ucun ermeni ideoloqlari az qala bir-biri ile yarisirdi. Onlar xaricde nesr olunan kutlevi informasiya vasitelerinde azerbaycanlilarin unvanina yalan ve bohtanlar uydururdular. Dunya metbuatina yol tapan yazilar gunden-gune coxalirdi.
Umumiyyetle, Sumqayit kime ve ne ucun lazim idi? Sozsuz ki, sonradan Azerbaycan torpaqlarinin, Dagliq Qarabagin isgali ucun.
Kaspi.az
