Huseyn Veliyev - Trend:
2014-cu ilde Azerbaycanda informasiya-kommunikasiya texnologiyalari (IKT) sahesinde ehemiyyetli hadiseler bas verdi. Bu hadiseler olkenin texniki inkisafina yardim etdi ve yaxin gelecekde bir sira perspektivli layihelerin reallasmasi ucun esas oldu.
IKT-nin inkisafi uzre dovlet strategiyasinin heyata kecirilmesi ucun yeni dovlet proqraminin qebulu, Yuksek Texnologiyalar Parkinin temelinin qoyulmasi, elektron ticaretin, elektron xidmetlerin inkisafi ve s. hemin hadiseler arasindadir. Yuxarida sadalananlarin hamisi yaxin geleceyin perspektividir. Amma 2014-cu ilde bas veren hadiselerden danissaq, o zaman asagidakilari qeyd etmek olar.
MNP xidmetinin acilmasi
IKT sahesinde ilin ilk muhum hadisesi kimi fevralin 1-de mobil nomrelerin dasinmasi (MNP) xidmetinin tetbiqini qeyd etmek olar. Bu xidmet abonentlere operatoru deyisdiyi halda oz telefon nomresini saxlamaga imkan verir. Xidmet operatora ayrilmis prefiksle ("050", "051", "055", "070" и "077") birlikde abune nomresinin tam miqrasiyasini nezerde tutur.
Guman edildiyi kimi, xidmet abunecilerde gozlenilen maraq dogurmadi ve bu ondan ireli gelir ki, onlarin ekseriyyeti artiq olkenin iki ve ya uc mobil rabite operatorunun abunecisidir. Ilin sonuna olan veziyyete gore (MNP xidmetinin acildigi andan) dasinan nomrelerin sayi 10 mini otub. MNP-nin ise salinmasindan sonra mobil operatorlarin hedef aldiqlari musterilerin esas kateqoriyasi korporativ musterilerdir. Ve istifadeciler ugrunda mubarize esasen bu seqmentde basladi.
Yeni nazirliyin yaranmasi
Ilin ikinci ehemiyyetli hadisesi Rabite ve Informasiya Texnologiyalari Nazirliyinin adinin Rabite ve Yuksek Texnologiyalar Nazirliyi ile evez edilmesi oldu. Yeni nazirlik Azerbaycan Prezidenti Ilham Eliyevin serencamina uygun olaraq quvvede olan nazirlik esasinda yaradildi. Dovlet bascisinin serencami ile yeni nazirliyin rehberi fealiyyetde olan nazir Eli Abbasov teyin edildi.
Nazirliyin adinin deyisdirilmesi onun fealiyyet sferasinin genislendirilmesini, yeni yuksek texnologiyalar sahesinin kuratorluq etmesini gosterir. Numune olaraq, nuve texnologiyalarinin dinc meqsedlerle tetbiqi ucun nazirlik yaninda "Milli Nuve Tedqiqatlari Merkezi" Qapali Sehmdar Cemiyyetinin yaradilmasi oldu.
QSC-nin gelecek planlarina uygun olaraq, olkede tedqiqat ve tedris ehemiyyetli reaktorlarin tikintisi nezerde tutulur. Tedqiqat reaktorunun planlasdirilan gucu 20 meqavat, tedris reaktorunun ise iki kilovat olacaq.
"Start-up" layihelerin maliyyelesdirilmesi
2014-cu ilde Rabite Nazirliyinin Informasiya Texnologiyalarinin Inkisafi Dovlet Fondu qrant maliyyelesmesinin verilmesi meqsedi ile kecirdiyi "start-up" layihelerin ilk musabiqesi uzre sahibkarlarla 31 "start-up" layihenin maliyyelesdirilmesi haqqinda muqavile imzaladi. Layiheler fondun Musahide Surasinin meyarlari uzre tesdiq edilmis ekspert qrupu terefinden qiymetlendirilib.
Layiheler innovasiya texnologiyalarinin ve infrastrukturun inkisafi, hemcinin onlarin kommersiyalasmasi, muasir texnologiyalar esasinda melumat sebekelerinin yaradilmasi, IT xidmetlerin ve internet xidmetlerinin genislendirilmesini ehate edir.
2014-cu ilde "start-up" layihelerin maliyyelesdirilmesinin hecmi 1,46 milyon manat teskil etdi. Innovasiya layihelerinin inkisafina yoneldilmis umumi meblegden 560 min manat qrant maliyyelesme seklinde ayrilmisdi. Qalan 900 min manat iki layihenin kredit maliyyelesmesi seklinde ayrilmisdi.
Optik-lif kabel istehsali
Ilin sonuna Sumqayit Texnologiyalar Parki (STP) fiber-optik kabel istehsalina basladi. STP esasinda optik kabel istehsalinin genislendirilmesi daxili bazarin ehtiyaclarini tamamile temin etmeye imkan verecek ve bu mehsulu sifarisciler ucun daha elcatan etmek hec de az ehemiyyetli deyil.
Hazirda STP artiq Azerbaycanin rabite operatorlari ile optik rabite xetlerinin genislendirilmesi ucun gosterilen mehsulun onlara catdirilmasini nezerde tutan emekdasliq uzre danisiqlar aparir. Yerli mehsul sifariscilere xarici analoqlardan texminen 30 faiz daha ucuz basa gelecek.
Optik kabelin, onun basqa novlerinin istehsali ucun Avropa texnologiyalari ve avadanliqlari tetbiq edilir. Sumqayit senaye zonasi olkede bu mehsulun tek istehsalcisidir.
Azerbaycan en yaxin illerde geniszolaqli infrastrukturun inkisafi uzre boyuk planlara malikdir. Reallasdirilmasina 2015-ci ilde baslanacaq geniszolaqli internetin inkisafi layihesi bu sahede en boyuyudur.
Peyk rabitesi
Dekabrda "Azerkosmos" ASC ve Fransanin "Airbus Defence and Space" sirketi arasinda imzalanmis muqavileye esasen Azerbaycan ve Fransa arasinda kosmik senaye uzre strateji emekdasliq cercivesinde bu ilin iyun ayinda orbite cixarilmis ve yeni adi "Azersky" olacaq "SPOT 7" yuksek ayirdetmeli (1.5 m ayirdetme) Yer sethini mesafeden musahide peyki ASC-ye tehvil verilib.
Iki teref arasinda imzalanmis muqavileye esasen "Azerkosmos"a mexsus "Azersky" ve "Airbus Defence and Space" sirketine mexsus "SPOT 6" yuksek ayirdetmeli (1.5 m ayirdetme) Yer sethini mesafeden musahide peyki her iki sirketin daha yuksek xidmet gostermesi ucun peyk toplusu formasinda birge istifade olunacaq.
"Azersky" ve "SPOT 6" peyk toplusu bir gun erzinde 6 milyon km2 erazinin seklini ceke bilir ki, bu da Fransanin erazisinden 10 defe boyukdur. Bu o demekdir ki, Yer kuresinin her bir noqtesi her gun "Azersky" ve "SPOT 6" peykleri terefinden yuksek ayirdetmede musahide oluna biler.
2015-ci ilin noyabrinda, hemcinin Azerbaycana basqa peykler terefinden cekilmis sekillerden istifade etmeye icaze verecek asagi orbitli idareetme sisteminin istismara verilmesi nezerde tutulur.
Tier3 seviyyeli DATA-merkezin tikintisi
Ilin sonunda Azerbaycanda Tier3 seviyyeli DATA-merkezin tikintisine baslandigi melum olub. Tier3 seviyyeli melumatlarin emali merkezleri sistemin istenilen qovsaginin siradan cixmasi zamani sabit isi davam etdirir ve 99,985 faiz istifade mumkunluyu gostericisine malikdir.
Melumatlarin islenmesi merkezinin binasi min kvadratmetr erazide tikilir.
