Bu gün Sədərək ticarət mərkəzində olan dramaturgiya - dünya ədəbiyyatını deyə bilmərəm - Azərbaycan ədəbiyyatında heç vaxt olmayıb, olmayacaq da. Burada konfliktlər, satıcı və müştəri dialoqları o qədər təbii və dərindi ki, elə kənarda bir stol qoy, otur yaz, bir-iki günə əla bir dram əsəri alınacaq, AzDrama ilə dil tapa bilsən, əsərin bir-iki günə səhnənin bəzəyi olacaq.
Məsələn, bir gün Sədərək ticarət mərkəzində bir dostuma rast gəldim. Vaxtı ilə bir məktəbdə işləmişik, o nəğmədən dərs deyib, mən ədəbiyyatdan. Mətn və musiqi bir-birini tamamladığından bizim də dostluğumuz çox möhkəm olub. Dostum istilik qurğusu olan kombi satırdı. Əvvəl öpüşmək zad, bir iki xatirə-filan, hal-xoş beş–on beş, sonra keçdik alış-verişə. Kombinin qiymətindən bir az düşdü. Qaldı şübhə məsələsi, hansı ölkənin istehsalıdır, Türkiyənin, yoxsa Almaniyanın? Burada bir balaca mübahisə oldu. Dedim, filan sırada, filan dükanda kombi var, üstünə “Germaniya” yazılıb. Dedi, o saxtadır, onu özümüz yazırıq. Dedim, nə danışırsan? O, zavod malıdır. Müəllim dostum dedi ki, istəyirsən, sabah gəl, bu malın üstə sənin adını yazım verim sənə. Eynən zavod malı kimi. Müəllimlik vaxtından bir az da aramızda zarafat var. Nə isə, razılaşdıq.
Sabah tülkü durmazdan gəldim Sədərəyə. Dostum dükanı açdı, gözlərimə inanmadım, adım Kombinin üstünə yazılmışdı, guya mənim adıma olan zavodda istehsal olunub. Zavod da Berlində yerləşir. Matım–qutum qurudu. Dedi, Sədərəkdə olan kombilərin hamısı bu cürdür. Ancaq mənim malım bir az babatdı. Səni heç vaxt aldatmaram. Razılaşdıq. Düşündüm ki, nə olsa belə, müəllim yoldaşımdı, kombidə problem olsa, qaytarmasa da dəyişmək məsələsi 99 faizdir.
Keçdim ayaqqabı sırasına. Qonorarı təzə almışam. Televiziyalara çağırırlar, verilişdə yoldaşımın, xüsusən qohumlarımın hamısının baxdığı ən çox ayaqqabılarım olur, parlayır, yoxsa parlamır, təmizdi, yoxsa çirkli, ayaqlarımı cüt qoymuşam, yoxsa köndələn? Bir sozlə, ayaqqabı məsələsi bizdə ən çox müzakirə olunan məsələdir. Ona görə də yoldaşımın təkidi ilə təzə bir ayaqqabı da almalıyam.
Dükanların birində gözüm bir ayaqqabıya sataşır. Satıcı cavan uşaqdır. Kənarda bir kişi oturub çay içir. Ancaq gözü bizdədir. Oğlana deyirəm, yaxşı ayaqqabı olsun. Oğlan deyir, yeni gəlib, təzə modeldir, dəridir, altı qopmur, üstü cızılmır, nə bilim, daha nələr. Sədərək dili ilə bütün gözəllikləri tökdü ayaqqabının üstə. Yoldaşım da deyir, ekranda “super” görünəcək. Qiymətini soruşuram, 30-a satmışıq, 25-dən götürün – deyir. Razılaşıram. Elə bu zaman çay içən kişi yerindən sıçrayır, oğlana ağzından çıxanı deyir: Utanmırsan, niyə müəllimə yaxşı ayaqqabı vermirsən, görmürsən, bizim gözəl ziyalımızdı - yoldaşım ürəklənir, amma bilirəm ki, kişi məni tanımır - sən nə vaxt başa düşəcəksən, görmürsən müəllim bizim dükana təşrif buyurub - arada üzünü mənə çevirir - narahat olmayın, öz oğlumdur. Mən ona qandıra bilmirəm ki, adi insanlarla ziyalıları fərqləndirmək lazımdır.
Kişi getdikcə hirslənir, lap oğlunu vurmaq dərəcəsinə çatır. Kişini güclə sakitləşdirirəm.
Sonra kişi əyilib aşağıdakı sıradan bir ayaqqabı götürüb qoyur stolın üstə. Deyir, müəllim, təmiz İtaliya malıdır, sənə 45 manata verərəm, indiyə kimi 65-ə satmışıq.
Sonra üzrxahlıq eləyir ki, bağışlayın, uşaq sizi tanımayıb.
Tər məni basır. Kişinin məni “tanıması”, oğlunu bu qədər danlaması, istər–istəməz əllərimi cibimə aparır. Pulu verib dükandan çıxıram. Bir az gedəndən sonra yoldaşım deyir, gəl ayaqqabını başqa bir dükanda yoxlatdıraq, görək dəridir, yoxsa dermantin? Razı olmuram. Topladığım inam hissimi korlamaq istəmirəm. Amma yoldaşım ayaqqabını satıcıya artıq verib. Satıcı ayaqqabını bir–iki dəfə qatladıqdan sonra deyir: dermantindir, bizdə də var, 12 manata.
Yoldaşım ayaqqabın qaytarmaq istəyir, qoymuram.
Aradan 5 ay keçib. Hələ də o balaca ayaqqabı dükanında yazılan dramı unuda bilmirəm. Ata və oğul gözəl bir əsər oynadılar və məni yamanca aldatdılar.