Quranda bəzi qohumlarla evlənmək qadağan edilmişdir. Nəsəb, süd, evlilik, din fərqi, zinakarlıq kimi səbəblər evlənmə maneələri sayılır. Bu səbəblərdən evlənmələri caiz olmayan qadınlara "məhrəm" deyilir. Aşağıdakı ayələrdə bunlar bildirilmişdir:
"Atalarınızın evlənmiş olduğu qadınlarla evlənməyin! Yalnız keçmişdə (Cahiliyyət dövründə) olan bu cür işlər müstəsnadır. Əlbəttə, bu çox çirkin, iyrənc işdir və (Allahın qəzəbinə səbəb olan) pis bir yoldur! Sizə analarınız, qızlarınız, bacılarınız, bibiləriniz, xalalarınız, qardaş və bacılarınızın qizları, süd analarınız, süd bacılarınız, arvadlarınızın anaları və yaxınlıq etdiyiniz qadınlarınızın himayənizdə olan qızları (ögey qızlarınız) ilə evlənmək haram edildi. Cinsi əlaqədə olmadığınız qadınlarınızın qızları ilə evlənmək isə sizin üçün günah deyildir. Öz belinizdən gələn oğullarınızın arvadları ilə evlənmək və iki bacını birlikdə almaq da sizə haramdır. Yalnız keçmişdə (Cahiliyyət dövründə) olan bu cür işlər müstəsnadır. Həqiqətən, Allah bağışlayandır, rəhm edəndir! (Cihad vaxtı əsir olaraq) sahib olduğunuz (cariyələr) müstəsna olmaqla, ərli qadınları almaq Allahın yazısı (hökmü) ilə sizə (haram edildi). Bunlardan başqaları isə namusla (iffətlə), zinakarlığa yol vermədən, mallarınızı sərf edərək evlənmək üçün sizə halal edildi. İstifadə (mütə) etdiyiniz qadınların mehrlərini lazımi qaydada verin! Mehr müəyyən edildikdən sonra aranızda razılaşdığınız şeydən ötrü sizə heç bir günah yazılmaz. Həqiqətən, Allah (hər şeyi) biləndir, hikmət sahibidir!" (Nisa, 4/22-24)
Meneviyyat.az bildirir ki, ayə bildirildiyinə görə aşağıdakı şəxslərlə evlənmək qadağandır:
Atanın həyat yoldaşı: Bundan məqsəd ögey anadır. Atanın
nikahında olan və ya boşanan ögey ana ilə evlənmək haramdır.
Ana: Bu, nənələrə də şamildir.
Qız: Nəvələrə də şamildir.
Bacı: Doğma bacı və ya bir tərəfi ögey (anabir, atabir)
bacılar.
Bibi: Atanın doğma və ya ögey bacıları.
Xala: Ananın doğma və ya ögey bacıları.
Qardaş uşaqları.
Bacı uşaqları.
Sadalanan kişi və qadınlar bir-birinin məhrəmidir, yəni onlara
bir-biri ilə evlənmək həmişəlik haramdır.
Süd anası: Körpənin ilk iki yaşında südünü əmdiyi qadın onun süd
anası sayılır və həmin qadınla evlənmək ona haramdır.
Süd bacı-qardaşlar: Süd ananın doğma oğlu və qızları əmizdirdiyi
körpənin süd bacı-qardaşları sayılır və bunlarla evlənmək də caiz
deyil.
"Nəsil (soy) birliyindən haram olanlar süd (əmmək) səbəbilə də
haramdır."[1] hədisi haram məhdudiyyətini daha ətraflı açıqlayır.
Buna görə süd ananın "üsul" (ata-ana, baba-nənə...) və "fürusu"
(uşaqlar, nəvələr...) ilə süd əmən övladın evlənməsi haramdır.
Həmçinin həmin qadından süd əmən başqaları ilə də evlənə
bilməz.
Qayınana: Bir qız ilə nikahlanan (aralarında cinsi əlaqə olmasa
belə) o qızın anası ilə evlənə bilməz.
Ögey qız: Bir qadınla nikahlanıb cinsi əlaqədə olan kimsə, o
qadının (başqa kişidən olan) qızı ilə də evlənə bilməz.
Gəlin: Oğlunun xanımı ilə evlənmək haramdır.
Baldız: İki bacıdan bir ilə evli olan (boşanmadan və ya xanımı
ölmədən) baldızı ilə evlənə bilməz. Hədislər, xanımın xala və
bibisi kimi yaxınlarını da baldız hökmünə aid etmişdir.[2]
Evli qadın: Başqası ilə evli qadın boşanıb və ya əri ölüb iddət
müddətini bitirmədiyi müddətcə ikinci kişi ilə evlənə bilməz.
Başqa dindən olanlar: "Müsəlman olmayanlar eyni zamanda əhli-kitab
da deyildirsə, onlarla evlənmək müsəlman kişi və qadınlar üçün
haramdır." (Bəqərə, 2/221)
"Əhli-kitab olan qeyri-müslimlərə gəldikdə isə, bunlardan qız almaq
caizdir; müsəlman kişilər yəhudi və xristian qadınlarla evlənə
bilərlər" (Maidə, 5/5).
"Ancaq bunlara qız vermək caiz deyil; yəni müsəlman qadınlar müşrik və dinsizlərlə evlənə bilməyəcəkləri kimi, yəhudi və xristian kişilərlə də evlənə bilməzlər." (Bəqərə, 2/221; Mümtəhinə, 60/10)
Müsəlman qadın müsəlman olmayan kişi ilə evlənərsə, onun yaşayışını, həyat tərzini mənimsəyəcək, dünyaya gətirəcəyi uşaqlar da ehtimal ki, atanın dininə tabe olacaqlar. Bundan başqa qadının dini həyatı da təhlükə altında qalacaqdır.
Müsəlman kişi qeyri-müsəlman qadınla evləndiyi təqdirdə həm onun hidayətə qovuşması ehtimalı artacaq, həm də dünyaya gələcək uşaqlara ata hakim olacaqdır.
Zinakar: "Zinakar kişi ancaq zinakar və ya müşrik bir qadınla
evlənə bilər. Zinakar qadın da yalnız zinakar və ya müşrik bir
kişiyə ərə gedə bilər. Möminlərə isə bu, haram edilmişdir." (Nur,
24/3). Bir müsəlman kişinin zinakar qadınla evlənməsi caiz deyil.
Ancaq tövbə edən müstəsnadır.
Əvvəllər zina etdiyi bilinən, lakin buna davam etməyən mömin qadın
və kişi ilə evlənmək məkruh olmaqla yanaşı, nikah əqdi səhih
(mötəbər) sayılır. Alimlərin əksəriyyəti bu fikirdədir.[3]
[1] Buxari, Nikah, 20, 27, 117; Müslim, Riba, 1.
[2] Buxari, Nikah, 27; Müslim, Nikah, 33.
[3] Şevqani, Neylul-əvtar, VI, s. 156; Elmalılı Hamdi Yazır, Təfsir, s. 3478.