Kosmos alimləri bəzən asteroidləri və onların Yerə düşən meteorit parçalarını zaman kapsulları adlandırırlar.
Metbuat.az sciencealert.com nəşrinə istinadən xəbər verir ki, alimlər "Psyche" adlanan asteroidin çox detallı xəritəsini çəkib və NASA bu qeyri-adi qaya parçasını araşdırmaq üçün bir missiya göndərəcək.
Bu missiyadan əvvəl tədqiqatçılar qrupu bir sıra teleskoplardan "Psyche" asteroidinin müşahidələri zamanı görüntüləri birləşdirərək asteroidin səthinin xəritəsini tərtib edib.
Metal və ya M tipli hesab olunan "Psyche" asteroidlərin ən nadir növlərindən hesab olunur və insanlığa məlum asteroidlərin təxminən 8 faizini təşkil edir. Onların tərkibində digər asteroid növlərinə nisbətən daha çox metal olur və elm adamları onları Yerə düşən dəmir meteoritlərin mənbəyi olduğunu hesab edirlər. Metal tipli meteoritlər bəşər tarixində ən qədim dəmir mənbələrindən biri olmuşdur.
"Psyche"nin diametri təqribən 220 kilometr (140 mil) olduğu üçün alimlər onu cırtdan planet də adlandırırlar. O, kəşf edilən 16-cı kiçik planet olduğu üçün "16 Psyche" da adlandırılır. Tərkibindəki dəmir və nikel zənginliyinə görə "Psyche" bəzən “qızıl mədən asteroidi” də adlanır.
"Psyche"nin tarixi qeyri-məlumdur və uzun müddət astronomlar onun daha böyük bir cismin açıq dəmir nüvəsi olduğunu düşünürdülər. Bu fərziyyəyə görə, güclü toqquşmalar cismin qabığını və mantiyasını soyub aparıb.
Lakin, zaman keçdikcə bu fərziyyə gözdən düşdü və astronomlar bu asteroidi müşahidə etməyə davam etdilər. Müşahidələr göstərdi ki, bu asteroid bərk dəmir olmaq üçün kifayət qədər sıx deyil və çox güman ki, məsaməlidir.
"Psyche"nin nə olduğunu dəqiq öyrənməyin yeganə yolu ona yaxından baxmaqdır. Beləliklə, NASA "Psyche" üçün kosmik missiya göndərəcək.
Missiya "Psyche" adlanır və 2022-ci ilin payızında buraxılması planlaşdırılır. Kosmik gəmi 2026-cı ildə asteroidə çatmaq üçün günəş-elektrik hərəkətinə və Marsla cazibə qüvvəsinə kömək edən manevrə arxalanacaq.
Gəmi asteroidi öyrənməyə 21 ay sərf edəcək. Asteroidə yaxınlaşdıqca, o, müxtəlif elmi məqsədlərə diqqət yetirəcək.
Tədqiqatçılar qrupu missiyaya hazırlaşmağa kömək etmək üçün "Psyche" səthinin yeni xəritəsini tərtib etdi.
Yeni xəritə iki növ ölçüyə əsaslanır. Bunlardan biri termal ətalətdir, yəni materialın ətraf mühitin istiliyinə çatması üçün nə qədər vaxt lazımdır. Yüksək termal ətalət daha çox vaxt tələb edir. İkincisi dielektrik sabitidir. Dielektrik sabiti bir materialın istilik, elektrik və ya səsi nə qədər yaxşı keçirdiyini təsvir edir.
Təmiz dəmir sonsuz dielektrik sabitliyə malikdir. Psyche-də dielektrik sabitini ölçməklə, tədqiqatçılar səthin xəritəsini çəkə və dəmirlə daha zəngin olan bölgələri təyin edə biliblər. Dəmir də yüksək istilik ətalətinə malikdir, çünki çox sıxdır.
Beləliklə, termal ətalət və dielektrik sabit ölçmələrin birləşdirilməsi Psyche-də hansı səth bölgələrinin dəmir və digər metallarla zəngin olduğu barədə yaxşı bir fikir formalaşdırır.
Tədqiqatçılar "Psyche"də maraqlı bir bölgə aşkar ediblər. Bu bölgə yüksək dağlıq bölgələrə nisbətən sistematik olaraq aşağı istilik ətalətinə malikdir. "Bravo-Qolf" adlanan bu bölgə asteroidin əsas meridianının sağ tərəfindəki çökəklikdir.
Ümumilikdə, tədqiqat göstərir ki, "16 Psyche" səthi çox müxtəlif materiallarla örtülmüşdür. Bu, həmçinin asteroidin metalla zəngin olduğunu göstərən digər sübutları da əlavə edir. Baxmayaraq ki, metalların və silikatların bolluğu müxtəlif bölgələrdə əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir.
Bu, həmçinin asteroidin çoxdan mantiyasını və qabığını itirmiş diferensiallaşmış cismin qalıq nüvəsi ola biləcəyini göstərir.
"Psyche" qayalı, diferensiallaşmış planetezimalın qalıq nüvəsidirsə, bu, planetimiz və fərqli cisimlərin necə əmələ gəlməsi haqqında bizə ipucu verəcək.
