Misirdə Azərbaycan Diasporunun sədri, “Halqa" Xeyriyyə
Fondunun icraçı direktoru, ərəbşünas alim Seymur Nəsirov 2017-ci
ilin sonlarında Azərbaycana səfəri əsnasında saytımıza verdiyi
müsahibədə Qurani-Kərimdə "Azərbaycan" sözünün olduğunu və Bakı
neftindən söz açıldığını bildirmişdi.
Bu açıqlama oxucular və KİV-lər tərəfindən böyük maraqla
qarşılandı və qısa müddət ərzində sosial şəbəkələrdə
yayıldı.
Həmin müsahibə ilə bağlı Publika.az-a və S.Nəsirovun
özünə ünvanlanan çoxsaylı sualları nəzərə alıb, ondan daha geniş
açıqlama almağa qərar verdik.
S.Nəsirovun sözlərinə görə, 20 ildən çoxdur ki, Misir
kitabxanaları və ərəb mənbələrində Azərbaycanla bağlı tədqiqatlar
aparır:
"Azərbaycan tarixi İslam - ərəb dünyası ilə bağlı olduğu üçün
Qahirə və İslam mədəniyyətinin mərkəzi hesab olunan digər
şəhərlərin kitabxanalarında, həmçinin əl-Əzhər Universiteti daxil
olmaqla, İslam dininin tədrisi üzrə ixtisaslaşmış elm mərkəzlərinin
arxivlərində də Azərbaycana aid çoxsaylı mənbələr var.
Araşdırmalarımda Azərbaycanla bağlı əldə etdiyim hər dəyərli
məlumat məni çox sevindirir və tədqiqatları davam etdirməyə
həvəsləndirir. Bu əməyin nəticəsi olaraq 250 dən çox azərbaycanlı
alim və ədibin həyat və yaradıcılığından bəhs edən 2 kitab yazmağa
müvəffəq olmuşam. Bunlardan bir neçəsini qeyd etmək istəyirəm.
Qurani-Kərimin “Ğaşiyə” surəsinin 16-cı ayəsini şərh edən
tunisli böyük alim İbn Aşur öz mötəbər “əl-Təhrir və əl-Tənvir”
əsərində buyurur ki, "zərabiy" əslində "zərbiyə"nin cəmidir.
"Zərbiyə" də "əzribiyədir". "Əzribiyə" isə Azərbaycana mənsubdur.
Ərəb dilində "azərbaycanlı" sözü üç cür yazılır əzribi, əzəri və
əzərbaycani. Ərəb mənbələrində əl-Himyərinin “əl-Raud əl-Mitar fi
xəbər əl-Əqtar” əsərində "Xəlifə Əbu-Bəkir əl-suf əl-zribiy"
(Azərbaycan yunu) cümləsi var.
Əl-Səmanin “əl-Ənsəb” kitabında göstərilir ki, Xətib Təbrizinin
müəllimi ondan hansı dildə danışdığını soruşduğu zaman o bildirib
ki, Azərbaycan əhalisinin dili olan “Əzribiyyə” dilində
danışır".
"Qurani-Kərim"də Azərbaycan xalçası və Bakı nefti - Misirli alimdən İNANILMAZ TARİXİ FAKTLAR
O bildirdi ki, böyük sərkərdə Səlahəddin Əyyubinin əslən
azərbaycanlı olması və bütün ərəb mənbələrinin bunu yekdilliklə
təsdiq etməsi tədqiqatlarının uğurlu nəticələrindən biridir:
"Qeyd etmək istəyirəm ki, ermənilər Səlahəddin Əyyubinin
azərbaycanlı olduğunu sübüt edən mənbələrə (İbn Xəllikanın
“Vəfiyyətu əl-Əyan” və İbn Əsirin əl-Kamil “fi əl-Tarix” kitabları
) istinad edərək, Səlahəddinin Ermənistandan olduğunu Vikipediyanın
ərəbdili bölməsində qeyd edərək, bunu təsdiq etməyə çalışırlar.
Halbuki ərəb mənbələrində bildirilir ki, Səlahəddin Misirə gəldiyi
zaman ermənilər düşmən qüvvələrlə birləşib, ona qarşı müharibə elan
etmiş və bu müharibədə Səlahəddin onları darmadağın edərək Misirin
cənub bölgəsinə sürgün etmişdir. Bu doktor Əli Məhəmməd
əl-Səllabinin “Nuriddin Mahmud Zənki” əsərində də qeyd olunur".
S.Nəsirov qeyd etdi ki, araşdırmaları müddətində Misir
kitabxanalarında çoxlu sayda azərbaycanlı alimin əlyazmalarını üzə
çıxarmağa nail olub:
"Dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin Qahirə Kitab evində “Xəmsə”
əsərinin 6 nüsxəsini aşkar etməklə yanaşı, onun Azərbaycanının
Gəncə şəhərindən olduğunu sübut edən elmi məqaləm Azərbaycan və
ərəb dillərində dərc olunub.
Azərbaycan əsrlərdən bəri tanınan neft ölkəsidir. XIII-cü əsrdə
yaşamış ən mötəbər ensiklopedik alimlərdən olan Yaqut əl-Həməvi
“Mucəmu əl-Buldan” əsərində və Zəkəriyyə əl-Qəzvini “Asaru əl-Biləd
və Əxbaru əl-İbad” əsərlərində Bakıdan bəhs edərkən, orada çox
nəhəng ağ və qara olmaqla, iki neft quyusunun olduğunu və hər
birindən gündə 1000 (min) dirhəmlik neft çıxarıldığını
bildirirlər.
Qurani-Kərimin ayələrini şərh edən ən mötəbər alimlərindən olan
İbn Aşur öz “əl-Təhrir və əl-Tənvir” əsərində Qurani-Kərimin
əl-Kəhv surəsinin 86-cı ayəsini şərh edərkən buyurur: “Bu ayədəki
“Əynin Həmiətin” sözülərinin mənsı qara palçığa qarışmış çeşmədir.
Görünür ki, bu quyular Xəzər dənizi sahilində, Bakı şəhərində olan
neft quyularıdır və hal-hazırda da orada neft quyuları vardır…
Qeyd edim ki, keçən əsrdə yaşamış ensiklopedik alim Məhəmməd
əl-Tahir bin Aşur Tunisin Şeyxulislamı, müftisi və baş hakimi
olmuşdur. Bütün dünya alimləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş
“əl-Təhrir və əl-Tənvir” əsəri 50 il çəkdiyi zəhmətin
bəhrəsidir.
Bütün bunlarla bağlı daha geniş şəkildə elmi məqalə hazırlayıb
yaxınlarda oxuculara təqdim edəcəm".
Leyla Sarabi
Xəbərin orijinal ünvanı: http://publika.az/projects/xususi/228003.htmlŞahid olduğunuz hadisələrin video və ya fotosunu çəkərək bizə göndərin: 0552252950 (Whatsapp)
