44 günlük Vətən müharibəsindəki qələbə xalqımız üçün təkcə Qarabağın və Şərqi Zəngəzurun azad edilməsi ilə bağlı sevinc və qürur hissi deyil, həm də Ermənistan tərəfindən həyata keçirilən şəhər və kəndlərimizin fəlakətli dağıntılarının miqyasından şoka düşdü. Azad edilmiş Qarabağa səfər edən beynəlxalq ekspertlər gördükləri mənzərədən şoka düşərək baş verənləri “urbisid” termini adlandırıblar ki, bunun da Ermənistanın Azərbaycanlıların Qarabağda qalmasının bütün izlərini, o cümlədən bütün şəhərlərin məhv edilməsini silməyə çalışdığı manik sistemliliyi tam əks etdirməsi mümkün deyil.
Metbuat.az “Report”a istinadən xəbər verir ki, hazırda Azərbaycanın postmüharibə inkişafının strateji istiqaməti “Böyük Qayıdış” proqramıdır və işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası üzrə dərindən düşünülmüş iş olmadan həyata keçirilməsi mümkün deyil – özü də təkcə sıfırdan yox, hətta “-1”-dən.
Bu çətin şəraitdə Azərbaycan minlərlə kvadrat kilometr ərazinin yenidən qurulması kimi genişmiqyaslı vəzifə ilə praktiki olaraq təkbaşına qaldığı bir vaxtda Prezident İlham Əliyev BMT-nin müvafiq qurumu ilə qarşılıqlı əlaqələrin gücləndirilməsi kursunu müəyyən etdi: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Məskənləri Proqramı (BMT -Habitat). Bakı və UN-Habitat haqqında həqiqətən də müzakirə ediləcək bir şey var idi: dünyanın heç bir yerində ölkəmizdəki qədər genişmiqyaslı bərpa işləri aparılmır.
2022-ci ilin iyun ayında BMT-nin Məskunlaşma Proqramının (UN-Habitat) icraçı direktoru Maimunah Mohd Şərif işğaldan azad edilmiş əraziləri ziyarət edən BMT Agentliyinin ilk rəhbəri oldu. O, ermənilərin dağıtdığı Azərbaycan şəhər və kəndlərini yenidən yaratmaq üçün resurs tələb edən və son dərəcə mürəkkəb vəzifənin miqyası ilə şəxsən yerindəcə tanış ola bilib.
Azərbaycan ilə UN-Habitat arasında əlaqələr intensivləşdikcə, ölkəmizin rəhbərliyi 2026-cı ildə Ümumdünya Şəhər Forumuna (WUF13) ev sahibliyi etmək üçün ölkəmizin Bakı şəhərinin namizədliyini irəli sürməsinə qərar verdi. Arayış: BMT-nin 2001-ci ildə qəbul edilmiş müvafiq qətnaməsinə əsasən, bu Forum iki ildən bir dünyanın şəhərsalma sahəsində ən nüfuzlu və genişmiqyaslı iştiraklı şəhərlərindən birində keçirilir. Yəni, söhbət urbanizasiya və şəhər inkişafının öyrənilməsi üçün ən böyük platformadan gedir.
Beləliklə, belə bir şərəfli tədbirə ev sahibliyi etmək hüququ uğrunda mübarizədə dünyanın qabaqcıl ölkələrindən ondan çox şəhərin toqquşması təəccüblü deyil. Prezidentin qarşıya qoyduğu məqsəd - WUF13-ə ev sahibliyi etmək hüququ uğrunda yarışda qalib gəlmək asan məsələ deyildi. Amma Azərbaycan dövləti bir daha sübut etdi ki, o, qarşısına qoyduğu məqsədlərə, hətta ən iddialılarına belə nail ola bilər.
Belə ki, bu gün Keniyada keçirilən BMT-Habitat-ın İcraiyyə Şurasının 3-cü sessiyasında 13-cü Ümumdünya Şəhər Forumunun (WUF13) 2026-cı ildə Bakıda keçiriləcəyi açıqlanıb. Üstəlik, diplomatik dairələrdən əldə etdiyimiz məlumata görə, Fransa başda olmaqla bir sıra Qərb dövlətləri Azərbaycanın namizədliyinə qarşı güclü əks-kampaniyaya başlayıblar. Bütün beynəlxalq məkanlarda bizi zəhlətökən ağcaqanad kimi müşayiət edən ənənəvi fransız çirkli hiylələrindən hara getmək olar? Sonda Paris “Azərbaycandan başqa hər kəsin” qalib gələcəyini təmin etməyə çalışdı, lakin WUF13 üçün Bakı müraciətinin dərin səviyyədə hazırlanması və ölkəmizin tərəfdaşlarla apardığı iş fransızların bu israrlı cəhdlərini “yox” səviyyəsinə endirdi.
Əminliklə demək olar ki, Bakıda keçiriləcək Ümumdünya Şəhər Forumu Cənubi Qafqazda ən böyük tədbirlərdən birinə çevriləcək. Tədbir çərçivəsində həm Azərbaycandan, həm də xarici ölkələrdən maraqlı tərəflər - dövlət rəsmiləri, QHT-lər, bu sahədə çalışan mütəxəssis və ekspertlər, özəl sektorun nümayəndələri bir araya gələcək, fikir mübadiləsi aparacaq, yeni bilik və təcrübə mübadiləsi imkanı əldə edəcəklər. Əminik ki, 2026-cı ildə Azərbaycan öz nailiyyətləri ilə xarici qonaqları heyran edə biləcək - axı o vaxta qədər 140 minə yaxın vətəndaşın Qarabağa və Şərqi Zəngəzura qaytarılması planlaşdırılır.
Qeyd edək ki, ötən il Polşanın Katovitse şəhərində 17 min insanın iştirakı ilə “Şəhərlərimizi daha yaxşı gələcək üçün dəyişdiririk” mövzusunda Ümumdünya Şəhər Forumu (WUF11) keçirilib. Forum əvvəllər müxtəlif illərdə Barselona, Rio-de-Janeyro, Vankuver, Əbu-Dabi, Kuala-Lumpur və bir sıra digər şəhərlərdə təşkil edilib və bir tədbirə 23 minə qədər iştirakçı cəlb edilib. Növbəti Forum (WUF12) 4-8 noyabr 2024-cü il tarixlərində Misirin paytaxtı Qahirədə keçiriləcək.
Xatırladaq ki, Dünya Şəhər Forumu aşağıdakı məqsədlərə xidmət edir:
- maraqlı tərəflər və qruplar, o cümlədən geniş ictimaiyyət arasında davamlı urbanizasiya haqqında məlumatlılığın artırılması;
- bütün maraqlı tərəflərin iştirakı ilə açıq müzakirələr keçirmək, öyrənilmiş bilikləri, ən yaxşı təcrübələri və ən yaxşı strategiyaları bölüşməklə davamlı şəhər inkişafı haqqında kollektiv bilikləri təkmilləşdirmək;
- davamlı urbanizasiyanın təşviqi və həyata keçirilməsi məqsədilə müxtəlif maraqlı tərəflər və əhali qrupları arasında koordinasiya və əməkdaşlığı gücləndirmək;
- Çoxtərəfli təşkilatların və maraqlı tərəflərin Yeni Şəhər Gündəliyinin həyata keçirilməsinə dair hesabata daxil edilməsi üçün platforma.
Bu mühüm tədbirin 2026-cı ildə Bakıda keçirilməsi şəhərsalma sahəsində dərin islahatlar, ölkədə uğurla həyata keçirilən irimiqyaslı layihələr, eləcə də Azərbaycanın bu sahədə qlobal gündəliyə verdiyi töhfələr sayəsində əldə edilmiş beynəlxalq nüfuzun ən yüksək səviyyəsinin daha bir parlaq nümunəsidir.
