Alimlər yeni yüksək səviyyəli kəşf ediblər. Ağaclar bu sirri təxminən 2700 il saxlayıblar. Tədqiqatçılar hansı inanılmaz qədim hadisəni öyrəniblər?
Metbuat.az-ın lent.az-a istinadla xəbərinə görə, alimlər super güclü günəş qasırğasının dağıdıcı izlərini aşkar ediblər. Əgər bu gün belə bir hadisə baş versəydi, yer üzündəki bütün rabitə sistemləri fəaliyyətini dayandırardı.
Ekstremal günəş qasırğaları çox təhlükəli və xoşbəxtlikdən nadir bir hadisədir. Arizona Universitetinin alimlər qrupu müəyyən ediblər ki, Yer kürəsini əhatə edən sonuncu belə hadisə eramızdan əvvəl 664-cü ildə, yəni təxminən 2700 il əvvəl Günəşdə baş verib. Araşdırmanın nəticələri barədə Arizona Universitetinin saytında məlumat verilib.
"Bu il Yerin şimal işıqları həmişəkindən daha cənubda görünüb və onların rəngarəng çalarlarının fotoşəkilləri sosial şəbəkələri zəbt edib. İndi yüzlərlə dəfə daha parlaq bir şimal işıqları təsəvvür edin - istisna olmaqla, heç kim onun axını səbəbindən onun şəklini çəkə bilməyəcək. Günəşin istiqamətləndirdiyi hissəciklər smartfonları dərhal kərpicə çevirəcək”, - alimlər bildirib.
Bizim dövrümüzdə baş verərsə, dünya dağıdıcı günəş qasırğası haqqında belə öyrənəcək – şimal işıqları hətta tropik enliklərdə də müşahidə oluna bilər, elektronika sıradan çıxacaq, radio rabitəsi işləməyəcək. Məlumdur ki, son 14,5 min il ərzində planetimizdə cəmi altı günəş qasırğası öz izlərini qoyub.
Alimlər müəyyən ediblər ki, eramızdan əvvəl 664-cü ildə baş vermiş kosmik radiasiyanın sonuncu belə partlayışı o qədər güclü olub ki, bu gün baş verərsə, bütün planetdə elektrik şəbəkələrini, peykləri və mobil rabitəni sıradan çıxaracaq.
Alimlər bu qənaətə arxeoloji qazıntılar zamanı tapılan ağaclardakı illik halqaların karbon analizi sayəsində gəliblər. Ekstremal hadisənin dəqiq vaxtının müəyyən edilməsi günəş aktivliyindəki dəyişiklikləri tədqiq edən alimlər üçün mühüm məlumatlar verir.
Belə dağıdıcı gücə malik günəş qasırğalarının mövcudluğu yalnız 2012-ci ildə, yapon fiziki Fusa Miyake qasırğaların xarakterik əlamətləri: ağac halqalarında radioaktiv karbon izotoplarının partlaması haqqında hesabat dərc edəndə məlum olub. Elmi ictimaiyyət bu kəşfin əhəmiyyətini dərk edib və həddindən artıq günəş qasırğaları "Miyake hadisələri" adlandırılıb.
Miyake hadisələri Günəşin elektromaqnit sahəsi zəiflədikdə, səthdən plazmanın kosmosa “sıçramasına” imkan verən zaman baş verir. Günəş aktivliyi artdıqca protonlar Yer atmosferini bombalayır və kimyəvi reaksiyalara səbəb olur. Onların nəticəsi Yer atmosferində radioaktiv izotopların artmasıdır, daha sonra ağaclar tərəfindən udulur və halqalarda yığılır.
"Ağac halqalarında olan radiokarbon sayəsində biz indi bilirik ki, son 14 500 il ərzində altı Miyake hadisəsi baş verib. Əgər onlar bu gün baş versəydilər, rabitə texnologiyalarına fəlakətli təsir göstərəcəklər", - alimlər xəbərdarlıq ediblər.
Amma maraqlısı odur ki, elm adamları hələ də bu hadisələrin baş verməsində heç bir nümunə tapa bilməyiblər.
"Ağac halqaları bizə bu güclü günəş qasırğalarının miqyası haqqında fikir verir, lakin biz heç bir nümunə aşkar edə bilmirik, ona görə də növbəti ekstremal hadisənin nə vaxt baş verəcəyini təxmin edə bilməyəcəyik", - tədqiqatçılar əlavə ediblər.
Alimlər həmçinin Miyake hadisələrinin bütün yer sistemlərinə və bütövlükdə planetə necə təsir etdiyini anlamağa çalışdıqlarını da bildiriblər.
